Μια σημαντική ανακάλυψη ανακοινώθηκε πριν λίγες μέρες, καθώς εντοπίστηκε πετρώδης εξωπλανήτης, πλούσιος σε νερό, σε σχετικά μικρή απόσταση από το ηλιακό μας σύστημα, τόσο που οι αστρονόμοι να θεωρούν ότι κάποτε ίσως μπορέσουμε να μελετήσουμε ακόμα και την ατμόσφαιρά του. Πρόκειται για τον εξωπλανήτη GJ 1214b, που απέχει μόλις 40 έτη φωτός από τη Γη και περιφέρεται γύρω από έναν κόκκινο νάνο. Είναι ο μόνος μη αεριώδης εξωπλανήτης με μάζα ανάμεσα σε αυτή της Γης και εκείνη του Ποσειδώνα, που έχει επιβεβαιωμένα ατμόσφαιρα. Ο GJ 1214b είναι κυριολεκτικά στη γειτονιά μας, με την αστρονομική έννοια του όρου. Τα σήματα από τους γήινους τηλεοπτικούς σταθμούς έχουν φτάσει ήδη αρκετά πιο μακριά από την απόσταση που βρίσκεται η νέα μεγα-Γη.
Οι επιστήμονες είναι βέβαιοι για την ύπαρξη νερού, αλλά δεν ξέρουν τη φυσική κατάσταση στην οποία βρίσκεται, στερεή ή υγρή. Ο GJ 1214b έχει περίπου τριπλάσιο όγκο από τη Γη και 6,5 φορές μεγαλύτερη μάζα. Είναι ο δεύτερος μικρότερος πετρώδης πλανήτης που ανακαλύπτεται σε άλλο ηλιακό σύστημα, μετά από τον CoRoT-7b που έχει 1,7 φορές μεγαλύτερο όγκο και 5 φορές μεγαλύτερη μάζα από τη Γη. Μια άλλη ιδιαιτερότητά του είναι ότι εμφανίζει μερικές εκλείψεις ή μεταβάσεις μπροστά από το άστρο του όπως φαίνεται από τη Γη. Αυτό σημαίνει ότι συμπτωματικά η Γη, ο GJ 1214b και ο κόκκινος νάνος που τον φωτίζει βρίσκονται περίπου στο ίδιο επίπεδο. Είναι ακριβώς αυτή η ευτυχής συγκυρία που επιτρέπει στους αστρονόμους να υπολογίσουν με αρκετή ακρίβεια το μέγεθος και την πυκνότητα του πλανήτη. Με βάση αυτούς τους υπολογισμούς ορισμένοι ερευνητές θεωρούν ότι πρόκειται για πλανήτη καλυμμένο με νερό και ένα στερεό πυρήνα στο κέντρο. Γύρω από τη νέα μεγα-Γη υπάρχει ατμόσφαιρα υδρογόνου και ηλίου.
Κανονικά, ένας πλανήτης που βρίσκεται τόσο κοντά όσο ο GJ 1214b σε ένα άστρο όπως ο κόκκινος νάνος του, θα έπρεπε να είναι τόσο θερμός που όλο το νερό του να βρίσκεται σε αέρια μορφή. Ομως, αρκετοί επιστήμονες εκτιμούν ότι η πυκνή ατμόσφαιρα δημιουργεί συνθήκες υψηλής πίεσης που επιτρέπουν στο νερό να παραμένει σε υγρή μορφή στην επιφάνειά του. Δε λείπουν και εκείνοι που θεωρούν ως πιθανότερο το νερό να κάνει στον GJ 1214b έναν κύκλο ανάμεσα στη στερεή και την αέρια μορφή, περνώντας ίσως από μια ειδική φυσική κατάσταση, την κατάσταση υπερρευστού.
Η ύπαρξη πυκνής ατμόσφαιρας έχει ως αρνητική συνέπεια η ατμοσφαιρική πίεση να είναι ανάλογη με εκείνη στα βάθη των γήινων θαλασσών, κάνοντας ενδεχομένως δύσκολη την εμφάνιση ζωής. Επιπλέον, εμποδίζει τη λιγοστή ακτινοβολία από το άστρο να φτάσει στην επιφάνεια (ο κόκκινος νάνος εκπέμπει μόλις 3 χιλιοστά της ακτινοβολίας που εκπέμπει ο δικός μας Ηλιος).
Αν και ο GJ 1214b είναι μέχρι στιγμής ο εξωπλανήτης που μοιάζει περισσότερο με τη Γη απ' όσους έχουν ανακαλυφθεί έως τώρα, διαφέρει σε ένα πολύ κρίσιμο στοιχείο: Δεν περιφέρεται γύρω από το άστρο του σε απόσταση που του επιτρέπει να είναι κατοικήσιμος.
Η νέα μεγα-Γη δεν ανακαλύφθηκε από κάποιο τροχιακό τηλεσκόπιο, αλλά από τη συνδυασμένη παρατήρηση με μια ομάδα μικρών επίγειων τηλεσκοπίων.
Καλλιτεχνική απεικόνιση του GJ 1214b και του νάνου ήλιου του.
Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγές: ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ-www.space.com
