Η συζήτηση για την κλιματική αλλαγή κρατά χρόνια και έχει μια αξία μια σύντομη αναφορά στην ιστορία του πράγματος.
Στις πρώτες κινήσεις σε διεθνές επίπεδο για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής μπορούμε να διακρίνουμε τη διακυβερνητική επιτροπή για την κλιματική αλλαγή (IPCC) που συγκροτείται τα χρόνια εκείνα (1988) που η πολιτική Γκορμπατσόφ αντιμετώπιζε την πίεση του ιμπεριαλιστικού ανταγωνισμού, ρίχνοντας διάφορα τείχη, στήνοντας γέφυρες και ανοίγοντας τη φιλολογία για τα πανανθρώπινα προβλήματα με τα οποία, τελειώνοντας ο ψυχρός πόλεμος, θα ασχολούνταν εν ομονοία πλέον οι ιμπεριαλιστές σε Ανατολή και Δύση. Ηταν η εποχή που μια σειρά αυταπάτες καλλιεργούνταν και κέρδιζαν έδαφος. Ηταν η εποχή της αειφόρου ανάπτυξης, της συνεννόησης τάχα και του τερματισμού των πολέμων.
Λίγο μετά το 1992 υπογράφεται από τα Ηνωμένα Εθνη η σύμβαση πλαίσιο για την κλιματική αλλαγή (UNFCCC), ενώ το Δεκέμβρη του 1997 στο Κιότο της Ιαπωνίας με τη γνωστή συνθήκη του Κιότο μπήκαν συγκεκριμένες δεσμεύσεις ώστε από το 2008 ως το 2012 να υπάρξει παγκόσμια μείωση των ρύπων του θερμοκηπίου κατά 5,2% σε σχέση με το 1990. Ως γνωστό, βέβαια, τη συνθήκη του Κιότο δεν την επικύρωσε τελικά η γερουσία των Η.Π.Α. και αυτό λειτούργησε χαλαρωτικά για τις χώρες της Ε.Ε. και τους έδωσε το ηθικό και πολιτικό πλεονέκτημα. Πλεονέκτημα που διαχειρίστηκαν ιδιαίτερα αποτελεσματικά για χρόνια στον ενδο-ιμπεριαλιστικό ανταγωνισμό τους με τις Η.Π.Α.
Στη συνθήκη του Κιότο εντάχθηκε στην πορεία και η Ρωσία, προσπαθώντας και μ’ αυτόν τον τρόπο να οξύνει τότε την αντίθεση μέσα στο δυτικό στρατόπεδο. Ομως γρήγορα αποκαλύφθηκε, παρά την εικόνα που καλλιεργούνταν από την Ε.Ε., πως το παιχνίδι της λεγόμενης πράσινης ανάπτυξης το παρακολουθούν με ενδιαφέρον και οι Η.Π.Α. Μια σειρά ιδιαίτερα ρυπογόνες πολυεθνικές των Η.Π.Α., που συνέβαλαν και συμβάλλουν σημαντικά με την αδηφαγία τους στο ρήμαγμα του πλανήτη, ντύνονται τον πράσινο μανδύα και συμβάλλουν καθοριστικά με πολιτική έκφραση τους Δημοκρατικούς (Πελόσι, Αλ Γκορ, Ομπάμα) στην ενίσχυση της παγκόσμιας καμπάνιας ενάντια στην κλιματική αλλαγή.
Καμπάνια απύθμενης υποκρισίας που πριν ακόμη εκπνεύσει καλά καλά η πολιτική Μπους–Τσένι υιοθετούνταν πλέον στο Μπαλί το Δεκέμβρη του 2007 (με δεδομένη πλέον και την καθολική συμφωνία από το σύνολο της λεγόμενης επιστημονικής κοινότητας για τα ανθρωπογενή αίτια της κλιματικής αλλαγής) από το σύνολο των ηγετών και των κρατών του πλανήτη. Βεβαίως στο Μπαλί, πέρα από επικλήσεις, τελικά κάθε άλλο παρά δεσμεύτηκαν συγκεκριμένα οι μεγάλοι ρυπαντές, δηλαδή οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Φρονίμως ποιούντες για τα συμφέροντά τους, ούτε που διανοούνταν τότε να βάλουν κωλύματα στην καπιταλιστική ανάπτυξη όταν ήταν ήδη ορατός ο κύκλος της ύφεσης της παγκόσμιας οικονομίας που ακολούθησε. Ούτε για αστείο δεν δεσμεύτηκε τότε κανένας στο προσχέδιο της διάσκεψης που έθετε στόχους 25% έως 40% μείωση των ρύπων σε σχέση με το χαμηλό (για τα σημερινά δεδομένα) επίπεδο των ρύπων του 1990. Η Δύση μετά το βάλτωμα της γραμμής Μπους–Τσένι φάνηκε με άξονα τον ιμπεριαλιστικό ανταγωνισμό στο ζήτημα κλίμα-ενέργεια να επιδιώκει να στριμώξει τόσο τους παραγωγούς των ρυπογόνων τάχα υδρογονανθράκων όσο και την επιθετικά αναπτυσσόμενη Κίνα.
Βεβαίως ούτε η Δύση είχε (κάθε άλλο) ενιαία πολιτική ούτε το ζήτημα του ενεργειακού ανταγωνισμού διεξήχθη κυρίαρχα στο επίπεδο της φιλολογίας περί κλιματικής αλλαγής. Ομως υπήρχε όντως τα τελευταία δύο–τρία χρόνια έντονος συγχρωτισμός στο επίπεδο της φιλολογίας περί κλιματικής αλλαγής ανάμεσα στις δύο όχθες του Ατλαντικού, σε πλήρη αντίθεση με μια προηγούμενη εποχή που «αδιαμφισβήτητες» ακριβοπληρωμένες έρευνες στις Η.Π.Α. βεβαίωναν ότι τα καυσαέρια και το διοξείδιο του άνθρακα είναι σχεδόν ωφέλιμα…
Φτάσαμε έτσι μετά το Μπαλί να γίνεται συζήτηση για την μετά Κιότο εποχή και τι δεσμεύσεις πρέπει να διαδεχτούν το Κιότο, όταν η λεγόμενη επιστημονική κοινότητα, η IPCC και ιδιαίτερα οι Μ.Κ.Ο. κρούουν ολοένα και πιο δυνατά τον κώδωνα του κινδύνου της απειλής της κλιματικής αλλαγής. Επειδή ξέρουμε πόσο αιρετική ακούγεται η τοποθέτησή μας και για να μη θεωρηθεί ότι κάπου υπερβάλλουμε όταν μιλάμε για απύθμενη υποκρισία των ιμπεριαλιστών και των υπηρετών τους θα αναφέρουμε μόνο το στοιχείο πως όλα αυτά τα χρόνια της ιστορικής διαδρομής της κλιματικής φιλολογίας από το 1990 μέχρι σήμερα, παρά τους όρκους, τις δεσμεύσεις και τις συμφωνίες, οι ρύποι έχουν αυξηθεί παγκόσμια κατά 25%!
Το ίδιο και πιο ραγδαία έχει αυξηθεί και η κατανάλωση υδρογονανθράκων, ενώ διευρύνεται σημαντικά και η χρήση της πυρηνικής ενέργειας στην ηλεκτροπαραγωγή από τα πράσινα πλέον πυρηνικά (!!!) εργοστάσια. Ταυτόχρονα οι προβλέψεις έβλεπαν θεαματική άνοδο στην κατανάλωση υδρογονανθράκων τουλάχιστον πριν από το ξέσπασμα της ύφεσης. Ολα αυτά εξηγούν γιατί την ίδια ώρα που αφορίζονταν οι υδρογονάνθρακες και οι ρύποι τους ο ιμπεριαλιστικός ανταγωνισμός για τις πηγές και τους δρόμους μεταφοράς όχι απλά καλά κρατεί μα όλα αυτά τα χρόνια (της «ειρηνικής» διευθέτησης των «πανανθρώπινων» προβλημάτων) ήταν και είναι βασικό ζητούμενο καταστροφικών και οδυνηρών για τους λαούς πολέμων στη διαδικασία αναδιάταξης δυνάμεων.
Αυτό και μόνο το γεγονός φτάνει για να αποκαλύψει πως στη φύση του καπιταλιστικού ιμπεριαλιστικού συστήματος αυτό που ταιριάζει είναι ο ανταγωνισμός και μάλιστα λυσσαλέος και όχι η συνεννόηση, η βαρβαρότητα και η τάση προς την καταστροφή και όχι η υπηρέτηση πανανθρώπινων αναγκών. Από κει και πέρα, όλα τ’ άλλα έρχονται το πολύ δεύτερα, όταν δεν είναι απύθμενη υποκρισία χωρίς ουσιαστικό αντίκρισμα.
Οσο για τη φιλολογία γύρω από το ζήτημα κλίμα και την αλήθεια για το μέγεθος και τα πραγματικά αίτια της όποιας κλιματικής αλλαγής, ας ευχηθούμε τουλάχιστον να υπερβάλλουν για να πιέσουν τα πράγματα οι κυρίαρχοι κατά πως τους βολεύει. Ομως σίγουρα η αδηφαγία του κεφαλαίου είναι τέτοια που έχει δημιουργήσει τεράστια προβλήματα και οικολογικές καταστροφές στον πλανήτη. Οι λίμνες, τα ποτάμια και οι θάλασσες από τη Λατινική Αμερική μέχρι την Κίνα και από τη Βόρεια Ευρώπη μέχρι τον Ασωπό καταμαρτυρούν τα έργα και τις ημέρες της καπιταλιστικής ανάπτυξης και αποκαλύπτουν τη μόνη αλήθεια για το σύστημα που κινείται με και για την παραγωγή κέρδους. Αλλωστε οι πόλεις τέρατα γίνονται ήδη καμίνι και θάλαμος αερίων το καλοκαίρι ανεξάρτητα από την κλιματική αλλαγή.
Φτάνοντας στην Κοπεγχάγη
Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές έχει ήδη υπάρξει για πρώτη φορά μια σημαντική «προσφορά» των Η.Π.Α. για το κλίμα, όπως είναι ο τίτλος σχετικού άρθρου της «International Herald Tribune» που δημοσίευσε η εφημερίδα «Καθημερινή» στις 29/11. Ο Ομπάμα λοιπόν θα εμφανιστεί τελικά στην Κοπεγχάγη (μιας και πρέπει να πάει εκεί κοντά εκείνες τις μέρες και για το Νόμπελ ειρήνης) και θα προτείνει, παρά τις πιέσεις της Γερουσίας, μείωση των ρύπων κατά 17% (σε σχέση βέβαια με το 2005 και όχι με το 1990) και αυτό μέχρι το 2020, ενώ αντίστοιχα μείωση 30% μέχρι το 2025 και 42% μέχρι το 2030.
Αντίστοιχη «προσφορά» και πιο γενναιόδωρη έκανε την επόμενη μέρα η Κίνα, όπως είχε δεσμευτεί ο Ζιντάο στην πρόσφατη συνάντησή του με τον Ομπάμα... Ετσι, μια μέρα μετά τις Η.Π.Α., την Πέμπτη 26 Νοέμβρη, η Κίνα δεσμεύτηκε για μείωση 40–45% ανά μονάδα Α.Ε.Π. και μάλιστα μέχρι το 2020 (πάλι βέβαια, όπως οι Η.Π.Α., σε σύγκριση με το 2005 και όχι με το 1990).
Δεν είμαστε σε θέση αυτή τη στιγμή να ξέρουμε αν οι Ευρωπαίοι, π.χ., θα επιμείνουν και μέχρι πού σε πλειοδοσία στόχων μείωσης ή αν στοχεύουν να συμβιβαστούν μήπως η Γερουσία των Η.Π.Α. πάρει πίσω ακόμη και αυτή της την προσφορά! Αυτό που είναι δεδομένο είναι πως έχει υπάρξει συμφωνία των απείθαρχων του Κιότο (Η.Π.Α.-ΚΙΝΑ) και έκαναν προσφορά έστω με χαμηλά τον πήχη της μείωσης των ρύπων, ενώ αυτό που διαφαίνεται είναι πως είναι μάλλον δύσκολο παρ' όλα αυτά να υπάρξει τελική δεσμευτική συμφωνία. Σύντομα θα δούμε αν η διάσκεψη της Κοπεγχάγης θα σημάνει κάτι και τι ακριβώς στο ζήτημα του ανταγωνισμού για την ενέργεια και του γενικότερου ιμπεριαλιστικού ανταγωνισμού. Αν θα υπάρξουν χαμένοι και κερδισμένοι, αν κάποιοι θα μείνουν εκτεθειμένοι, αν θα υπάρξουν και ποιες συμμαχίες κ.λπ.
Ολα αυτά είναι επίδικα της Κοπεγχάγης με μεγάλη σημασία και άμεση σχέση με τον ανταγωνισμό για την ενέργεια αλλά και τον συνολικότερο εμπορικό και οικονομικό πόλεμο που εντείνεται όσο η παγκόσμια καπιταλιστική κρίση επιταχύνει τη διαδικασία αναδιάταξης στο πλαίσιο του καπιταλιστικού-ιμπεριαλιστικού συστήματος.
Πράσινη ανάπτυξη ή πράσινη εξαπάτηση
Η «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία» της 29/11/09 μας ενημερώνει για τις προσφορές των Η.Π.Α. και της Κίνας σε άρθρο με τίτλο «Ο πήχης όλο κατεβαίνει». Και, πράγματι, αν δει κανείς τι στόχους μείωσης εκπομπής CO2 απαιτούν οι διάφορες επιστημονικές επιτροπές με δεδομένο το λιώσιμο των πάγων και εφόσον δεχτούμε τη συσχέτιση, ο πήχης μπαίνει πολύ χαμηλά. Για μας, όμως, ακόμη κι αν δεχτούμε τη σοβαρότητα και την κρισιμότητα του ζητήματος της κλιματικής αλλαγής όπως ακριβώς παρουσιάζεται, δεν είναι έκπληξη η απροθυμία του ιμπεριαλιστικού κεφαλαίου να κάνει αυτά που απαιτούνται. Η συνοπτική αναφορά στην ιστορία του πράγματος, που καταλήγει, παρά τις επικλήσεις και τις δεσμεύσεις, σε αύξηση 25% των ρύπων, δείχνει την ευαισθησία που μπορεί να έχει το καπιταλιστικό σύστημα για το περιβάλλον, ενώ ήδη όλα αυτά τα χρόνια μια σειρά λαοί (Μέση Ανατολή, Καύκασος κ.λπ.) ένιωσαν στο πετσί τους το μόνο τρόπο που τελικά ξέρουν οι ιμπεριαλιστές για να πείθουν ουσιαστικά ο ένας τον άλλο. Θα ήταν καλά αυτή η συμπεριφορά του συστήματος να ανήκει στο παρελθόν και να ζούμε ήδη τη χαραυγή μιας άλλης εποχής, όπως προσπάθησαν και προσπαθούν (έστω, όσο μπορούν) να μας πείσουν με μεταμοντέρνες μεθόδους τόσο ο Ομπάμα όσο και οι ντόπιοι φερέλπιδες ηγέτες σαν τον Γ. Παπανδρέου ή, σε λίγο, τον Αντώνη Σαμαρά.
Ομως, αν οι χρουστσοφικές και γκορμπατσοφικές αυταπάτες έχουν πληρωθεί ήδη ακριβά από τους λαούς, οι σύγχρονες μεταμοντέρνες αυταπάτες, όσο χοντρές κι αν είναι, άλλο τόσο καταφέρνουν και δημιουργούν κλίμα στη βάση κύρια της υποχώρησης του κινήματος που θα μπορούσε να τις αποκαλύπτει μαζικά και ν’ ανοίγει δρόμους αποτελεσματικής διεκδίκησης στους λαούς για το παρόν και το μέλλον τους. Και βέβαια η πραγματικότητα δεν είναι άλλη πέρα απ’ αυτήν που ζουν καθημερινά οι λαοί. Της γενικευμένης κρίσης ενός συστήματος που με ύφεση ή με ανάπτυξη οδηγεί στη φτώχεια και στην πείνα τους λαούς, την ίδια ώρα που, καταστρέφοντας παραγωγικές δυνάμεις (χωράφια και εργοστάσια), οδηγεί μαζικά στην ανεργία τους εργαζόμενους. Της αδηφαγίας ενός συστήματος που έχει εξαπολύσει γενικευμένη επίθεση στους λαούς, με όρους ιστορικής ρεβάνς, απέναντι σε κάθε δικαίωμα, ακόμη και στο στοιχειώδες που είναι η ζωτική ανάγκη του ανθρώπου να αναπνέει καθαρό αέρα, να πίνει καθαρό νερό (ας αφήσουμε τη διατροφή) και να μην ασφυκτιά και να ψήνεται σε τσιμεντουπόλεις-τέρατα που συνεχώς επεκτείνονται. Το ΠΑΣΟΚ τολμά και μιλά για πράσινη ανάπτυξη την ίδια ώρα που η πολιτική του συνεχίζει να ερημώνει την ύπαιθρο και ετοιμάζει και νέα ταφόπλακα των χωριών, με νέο, πιο συγκεντρωτικό σύστημα τοπικής «αυτοδιοίκησης» και αποκέντρωσης τάχα των εξουσιών.
Χωρίς ίχνος ντροπής οι φερέλπιδες σωτήρες μας του ΠΑΣΟΚ συνεχίζουν και εντείνουν στο πλαίσιο της συνολικότερης επίθεσης το ξεκλήρισμα της αγροτιάς και θεωρούν τελειωμένη υπόθεση και το ομολογούν πλέον ανοιχτά και νομοθετούν ανάλογα το κυριολεκτικό ρήμαγμα της υπαίθρου. Είναι και αυτό ένα δείγμα ότι η πράσινη ανάπτυξή τους είναι πράσινα άλογα, μα δεν είναι μόνο αυτό…
Μια αναγκαία παρένθεση
Τη στέρηση του φυσικού περιβάλλοντος και τις συνέπειες από την καταστροφή της φύσης δεν τις ζούμε όλοι με τον ίδιο τρόπο και ούτε έχουν όλοι την ίδια ευθύνη. Ούτε βέβαια για τους ίδιους λόγους νοιάζονται όλοι και επί της ουσίας για την καταστροφή της φύσης. Και κυρίως δεν νοιάζονται και ούτε μπορούμε να περιμένουμε τις λύσεις του προβλήματος απ’ αυτούς που το δημιουργούν. Οι λύσεις βρίσκονται σε σύγκρουση με το σύστημα που μας καταστρέφει την ίδια τη ζωή. Πρέπει λοιπόν να διακρίνουμε όσο γίνεται τα επικοινωνιακά τρικ και την απάτη που θέλει να φορτώσει στο λαό την ευθύνη για την καταστροφή της φύσης. Π.χ., όλοι φταίμε - και αυτός που αφήνει τη βρύση ανοιχτή όταν πλένει τα δόντια του και η βιομηχανία που δηλητηριάζει τον Ασωπό και βέβαια κανένας τάχα ή τελικά η αστυφιλία φταίει που ερημώνει η ύπαιθρος και η Αττική έχει πάνω από το μισό πληθυσμό της Ελλάδας... Μα αφού, λένε, η Αθήνα και γενικότερα οι πόλεις-τέρατα είναι μια πραγματικότητα, δεν πρέπει να κάνουμε τη ζωή μας καλύτερη μέσα σ’ αυτές; Ποιος μπορεί να το αρνηθεί;
Το ζήτημα βέβαια είναι με ποιους όρους μπορεί ο εργαζόμενος λαός με δεδομένη και τη φτώχεια να κάνει τη ζωή του καλύτερη μέσα στην πόλη-τέρας. Το ζήτημα είναι αν η εγκατάλειψη από μια σειρά δυνάμεις, ακόμη και από αντιεξουσιαστές, του παλιού συνθήματός τους «η κοινωνία της μόλυνσης δεν καθαρίζεται, αλλά ανατρέπεται» βοηθά την πάλη για καλύτερη πόλη ή αν η παράδοση στις ακτιβίστικες λογικές των Μ.Κ.Ο.(που, δυστυχώς, αντιγράφονται και από οργανώσεις που δηλώνουν αριστερές) απονευρώνει και διαλύει τελικά την όποια δυνατότητα μαζικής διεκδίκησης κάποιων πραγμάτων. Αλλά σ’ αυτά έχουμε ξαναναφερθεί και θα επανέλθουμε.
Η πράσινη ανάπτυξη σαν διέξοδος από την κρίση
Ενα ζήτημα στο οποίο ήδη έχουμε αναφερθεί είναι τα καινούρια πράσινα ρούχα με τα οποία το σύστημα θέλει να ντύσει τη λαομίσητη και χρεοκοπημένη στα μάτια των μαζών πολιτική του. Καθόλου αμελητέο. Αν μάλιστα υπάρχει σύμπνοια στο πλαίσιο του συστήματος, τότε το Νόμπελ Ειρήνης, π.χ., του Ομπάμα πιάνει τόπο και η επέκταση του πολέμου από το Αφγανιστάν στο Πακιστάν ή τα νέα εκστρατευτικά σώματα ξανά και ξανά (με 30.000 στρατιώτες το τελευταίο) περνούν στο απυρόβλητο. Είναι καλός ο πόλεμος του Ομπάμα… Είναι πόλεμος για να σταματήσει ο πόλεμος… Μάλιστα, έτσι και η πράσινη ανάπτυξη...
Είναι καπιταλιστική, είναι για το κέρδος, μα είναι καλή. Καμιά σχέση με την προηγούμενη που μας έφερε εδώ. Αναμφισβήτητα… Φυσικά και δεν πρέπει να τους πιστέψουμε. Και ούτε να υποτιμήσουμε την ανάγκη αποκάλυψης της πραγματικότητας. Ας δούμε τι συμβαίνει. Το Κιότο, π.χ., με το εμπόριο των ρύπων που θέσπισε δημιούργησε ένα έδαφος πράσινης ανάπτυξης στο πλαίσιο της Ε.Ε. κυρίως που στήριξε το Κιότο. Οποιος ρυπαίνει πληρώνει και είναι κύριος. Οποιος χρησιμοποιεί αντιρρυπαντική τεχνολογία πληρώνεται, πουλώντας τα δικαιώματά του στο χρηματιστήριο ρύπων. Στο πλαίσιο της πολιτικής εξοικονόμησης ενέργειας και μέσα από τη μεταφορά βρόμικων βιομηχανιών εκτός ευρωπαϊκού χώρου το ευρωπαϊκό κεφάλαιο τα προηγούμενα χρόνια κατάφερε (ασήμαντη παρ' όλα αυτά) μείωση των ρύπων, ουσιαστικά εξαγωγή τους σε άλλες χώρες. Μιλάμε βέβαια για τα χρόνια που είχαμε ραγδαία αύξηση των βρόμικων βιομηχανιών στις αναπτυσσόμενες χώρες και κράτημα στις μητροπόλεις των εργοστασίων προηγμένης τεχνολογίας, των υπηρεσιών της έρευνας κ.λπ. Μιλάμε βέβαια πριν από την κρίση, γιατί πλέον τα πράγματα αλλάζουν κάπως, καθώς φαίνεται από πολλές πλευρές.
Πλέον, π.χ., ενδέχεται και η Κίνα να έχει αναπτύξει σημαντικά και αντιρρυπαντικές τεχνολογίες και να έχει και αυτή πλέον δυνατότητες εξαγωγής τους. Ετσι, με δεδομένη και την ύφεση, δεν φαίνεται να δυσκολεύεται πλέον στο στρίμωγμα με τους ρύπους που πήγε να της επιβάλει η προηγμένη Δύση. Κάπου γράφτηκε πως η Βραζιλία πετυχαίνει και αυτή σημαντικούς αντιρρυπαντικούς στόχους. Είναι γνωστή εκεί η μαζική χρήση βιοκαυσίμων, όμως τι γίνεται με τη ραγδαία αποψίλωση του πνεύμονα του πλανήτη, του Αμαζονίου; Τι γίνεται με τη λεηλασία του περιβάλλοντος και της ζωής των ανθρώπων στην τεράστια ύπαιθρο της Ινδίας; Ποια τα αποτελέσματα των νέων δράσεων του ιμπεριαλιστικού κεφαλαίου στην Αφρική και γιατί τελικά, πέρα από τα δάκρυα για το λιώσιμο των πάγων, οι ιμπεριαλιστές διαγκωνίζονται ήδη επικίνδυνα για τα πετρέλαια και λοιπά ενεργειακά αποθέματα στο Βόρειο Πόλο;
Μ’ όλα αυτά, ένα πράγμα είναι σίγουρο. Το ιμπεριαλιστικό κεφάλαιο κινητοποιείται και δημιουργεί έδαφος έστω για κάποιες ανάσες ιδιαίτερα σε φάσεις κρίσης με οτιδήποτε μπορεί να του ανοίξει διεξόδους κερδοφόρας επένδυσης. Κάλλιστα μπορεί να επενδύσει στον πόλεμο, στην πώληση φαρμάκων ή βιταμινών στους υγιείς (που έχουν να πληρώσουν) ή ακόμη και στην πράσινη ανάπτυξη μέσω της αντιρρυπαντικής τεχνολογίας κ.λπ.
Το κλίμα και η αγορά υπάρχει. Τώρα, αν στην Κοπεγχάγη ή λίγο μετά κατορθώσουν οι κυρίαρχοι του παιχνιδιού να επιβάλουν διεύρυνσή της και μέσα από ποιες συγκρούσεις ή συμμαχίες είναι ζητούμενο και θα το δούμε. Ομως, όπως και να έχει, αυτή η διαδικασία θα εξελιχθεί στο πλαίσιο που επιβάλλουν τα συμφέροντα του ιμπεριαλιστικού κεφαλαίου και θα υπηρετεί τη βασική κατεύθυνση της ταξικής διεξόδου που δίνει το κεφάλαιο στην κρίση του. Την ένταση της εκμετάλλευσης των εργαζόμενων, τη μετακύλιση της κρίσης του ιμπεριαλιστικού κεφαλαίου στις εξαρτημένες χώρες.
Ισως στο μέλλον και παρά τα σημερινά φαινόμενα (χωρίς καμιά βεβαιότητα) να μειωθούν κάποια στιγμή οι ρύποι CO2 στο σύνολο του πλανήτη. Ομως νέοι ρύποι και νέοι, ακόμη μεγαλύτεροι, κίνδυνοι για τον πλανήτη και για τη ζωή μας θα προκύπτουν συνεχώς εφόσον το κίνητρο της όποιου χρώματος ανάπτυξης θα είναι το κέρδος. Η επέκταση της χρήσης πυρηνικής ενέργειας, τα βιοκαύσιμα είναι ήδη κάποια δείγματα πράσινης ανάπτυξης, ενώ στο όνομά της σύντομα μπορεί να πνιγεί η Μεσοχώρα των Τρικάλων για να παραχθούν νέες μεγαβατώρες, για να δουλέψουν τα νέα κλιματιστικά που προστίθενται συνεχώς αναγκαστικά στο καμίνι τσιμέντου και ασφάλτου της Αττικής και πάει λέγοντας.
Η ντόπια εκδοχή των μάγων της πράσινης ανάπτυξης
Και μιας και ήρθαμε στη χώρα μας, ας δούμε συνοπτικά και κλείνοντας τι έρχεται να υπηρετήσει η πολυθρύλητη πράσινη ανάπτυξη του Γ. Παπανδρέου. Ηδη αναφερθήκαμε στην κλιμάκωση των αδιεξόδων των αγροτών. Είναι ένα δείγμα επίσης η Μεσοχώρα, μα και όλη η δράση της ΔΕΗ που υπηρετεί πλέον την κερδοσκοπία μιας σειράς ομίλων που δραστηριοποιούνται στην ενέργεια. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) είναι όντως ένα πεδίο δόξης λαμπρό για κάποια επιχειρηματικά συμφέροντα, μα ο στόχος που μπαίνει, από το 7% που είναι σήμερα η συμμετοχή των ΑΠΕ στη συνολική παραγωγή ενέργειας στο 20%, δείχνει τα όρια αυτού του πεδίου στο βαθμό που μπαίνουν με κριτήριο την κερδοφορία των επιχειρήσεων. Και βέβαια σ’ ό,τι αφορά το λαό τα πρόστιμα για το λιγνίτη από την Ε.Ε. θα τα πληρώσει στο λογαριασμό.
Ταυτόχρονα θα χρυσοπληρώνει την όποια παραγόμενη ενέργεια των ΑΠΕ μια και θα είναι πράσινη και πρέπει να δώσουμε κίνητρα στις όποιες ληστρικές επενδύσεις που γίνονται συχνά σε βάρος του περιβάλλοντος με την ευρύτερη έννοια και ακόμη πιο συχνά σε βάρος των όρων της οικονομίας και της ζωής των κατοίκων μιας περιοχής - και υπάρχουν ήδη συγκεκριμένα εξοργιστικά παραδείγματα σε μια σειρά περιοχές, σαν τη Μεσοχώρα που αναφέραμε.
Ομως εκεί που ετοιμάζεται, καθώς φαίνεται, ένα καλοστημένο φαγοπότι για το κεφάλαιο είναι στον κατασκευαστικό τομέα. Και μιας και δεν κτίζονται νέα κτήρια με το πρόγραμμα «εξοικονομώ» φιλοδοξούν να δώσουν δουλειά στις εταιρίες παραγωγής και εμπορίας κουφωμάτων, μονωτικών και άλλων υλικών… Το πρόγραμμα κατευθύνεται από την Ε.Ε. και είχε ήδη εξαγγελθεί από τη Ν.Δ., το απέσυρε η νέα κυβέρνηση για να το επαναφέρει σε λίγο με τυμπανοκρουσίες και αφού εν τω μεταξύ έχουν ήδη προετοιμαστεί οι μεγάλοι του χώρου κατ’ ανάλογο τρόπο που έγινε και με τα κλιματιστικά πέρυσι.
Με δυο λόγια, στη χώρα μας η πράσινη ανάπτυξη του ΠΑΣΟΚ πέρα από πράσινα άλογα είναι βασικά συμμόρφωση στις κατευθύνσεις της ΕΕ αλλά και των ΗΠΑ που εξυπηρετούνται από τις πράσινες ευαισθησίες του Γ. Παπανδρέου, π.χ., που βάζει κωλύματα στους ανεπιθύμητους για τις ΗΠΑ αγωγούς.
Εκεί βέβαια που το πράγμα γίνεται προκλητικό, αν υποθέσουμε ότι φροντίζεις το περιβάλλον με το να πετάς πριν την ώρα τους κουφώματα ή κλιματιστικά, είναι η ιστορία με τα αυτοκίνητα. Ηρθε λοιπόν η ώρα ξανά να πετάξουμε το καταλυτικό τώρα αυτοκίνητο και να πάρουμε υβριδικό ή τέλος πάντων νέας αντιρρυπαντικής τεχνολογίας. Ο λογαριασμός για το περιβάλλον, αν πάρει μπρος ο τομέας πράσινη ανάπτυξη παγκόσμια, θα είναι σίγουρα προκλητικά ασύμφορος. Και επειδή το λογαριασμό, πέρα από το περιβάλλον, δεν τον αντέχει πρώτα και κύρια η τσέπη μας, πάνε να μας τον επιβάλουν. Ετσι θα τρίβουν τα μάτια τους τις επόμενες μέρες οι κάτοχοι παλιών Ι.Χ. με τα τσουχτερά πράσινα τέλη κυκλοφορίας, ενώ βέβαια οι πράσινοι φόροι δεν θα μείνουν μόνο στα Ι.Χ.
Κλείνοντας
Πολλά αποκαλυπτικά ειπώθηκαν από διάφορους παράγοντες του πολιτικού συστήματος της χώρας στο συνέδριο του Ελληνοαμερικανικού Επιμελητηρίου τις προηγούμενες μέρες. Μεταξύ αυτών, η υπουργός Περιβάλλοντος επισήμανε πως έξοδος από την κρίση θα επιτευχθεί μόνο με την πράσινη ανάπτυξη. Οι εξελίξεις στο αμέσως επόμενο διάστημα θα είναι εξόχως αποκαλυπτικές. Είναι σίγουρο πως θα χορτάσουμε πράσινους φόρους. Σίγουρα στον τομέα των ΑΠΕ μια σειρά όμιλοι ακονίζουν τα μαχαίρια τους, αντίστοιχα οι εταιρίες κουφωμάτων και ενδεχομένως και κάποιοι άλλοι. Ομως όλη η ιστορία της πράσινης ανάπτυξης του ΠΑΣΟΚ και όχι μόνο δεν πρόκειται να τονώσει τίποτε άλλο πέρα από συγκεκριμένες τσέπες. Και στο επίπεδο της Ε.Ε. άλλωστε γι’ αυτό είναι σχεδιασμένα τα διάφορα προγράμματα τα οποία εδώ έρχονται ουσιαστικά πακέτο.
Αλλωστε και η Κοπεγχάγη, όπως εξηγήσαμε, τα συμφέροντα πολύ λίγων -των πιο ισχυρών ανάμεσά τους- έρχεται να εξυπηρετήσει και όχι των λαών. Τα συμφέροντα των λαών, όπως είπαμε, κατακτιούνται σε σύγκρουση μ’ αυτούς. Ειδικά σε μια εξαρτημένη χώρα σαν τη χώρα μας, εάν και εφόσον υπάρξουν πράσινες συμφωνίες και δεσμεύσεις, μάλλον θα είναι απ’ αυτές που ο λαός της πρέπει να πληρώσει, παρά τα περί του αντιθέτου λεγόμενα. Γιατί το ιμπεριαλιστικό κεφάλαιο ψάχνει απεγνωσμένα τις όποιες πιθανές διεξόδους από την κρίση του και λειτουργεί λυσσαλέα σε μια τέτοια κατεύθυνση. Και όσο η διέξοδος δυσκολεύει τόσο αυξάνεται ο ανταγωνισμός των ισχυρών και το φόρτωμα των σπασμένων στους αδύναμους.
Δεν ξέρουμε πόσο τα φωτοστέφανα των οικολογούντων του συστήματος και το κλίμα της υποκριτικής αγωνίας για το περιβάλλον στην Κοπεγχάγη θα μπορέσουν να κρύψουν αυτή την πραγματικότητα. Πάντως τα αποτελέσματα της δράσης του κεφαλαίου και των ιμπεριαλιστών θα γίνονται ολοένα και πιο καταστροφικά για τον εργαζόμενο άνθρωπο και για την ίδια τη φύση και μόνο η πάλη των λαών μπορεί ν’ αλλάξει τη ρότα των πραγμάτων.
