Ο Δεκέμβρης του 1944 υπήρξε κομβικός από πολλές απόψεις. Έδειξε τα όρια
της τότε ηγεσίας του ΚΚΕ, έδειξε το πόσο αδίστακτη ήταν μια
ιμπεριαλιστική δύναμη σαν την Αγγλία, έδειξε την επιμονή ενός λαού ο
οποίος πάλευε σχεδόν άοπλος απέναντι σε πανίσχυρες ένοπλες δυνάμεις επί
33 μέρες, έδειξε το πόσο αδίστακτη μπορεί να γίνει η ντόπια άρχουσα τάξη
αλλά και πόσο εύκολα να ξεπουληθεί, όταν κινδυνεύει η εξουσία της.
Δύο πάντως είναι τα κυριότερα ερωτήματα που απασχόλησαν την αριστερά τις δεκαετίες που ακολούθησαν.
Ήταν ο Δεκέμβρης αναπόφευκτος ή ήταν λάθος; Και, από τη στιγμή που ξεκίνησε ο Δεκέμβρης,
θα μπορούσαν άραγε να είχαν εξελιχθεί διαφορετικά τα πράγματα;
Στο πρώτο ερώτημα, η απάντηση από όλες τις πλευρές θα καταλήγει να είναι
θετική. Δύσκολα θα μπορούσε να υπάρξει ένα είδος δυαρχίας σε μια
εξαρτημένη χώρα, με ένα ένοπλο δοκιμασμένο κίνημα από τη μια και με μια
άρχουσα τάξη από την άλλη, η οποία προσπαθούσε να επανεδραιώσει τη θέση
της. Από τη στιγμή μάλιστα που το ΕΑΜ αλλά και η ηγεσία του ΚΚΕ έπεσαν
στον δρόμο των συμφωνιών (Λιβάνου, Καζέρτας, κυβέρνησης εθνικής
ενότητας) και δεν επεδίωξαν να πάρουν την εξουσία της Ελλάδας, την οποία
ουσιαστικά είχαν απελευθερώσει με τον ΕΛΑΣ, πριν ακόμη εμφανιστούν οι
βρετανικές δυνάμεις στη χώρα, ο δρόμος της σύγκρουσης έμοιαζε
αναπόφευκτος.