Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΔΗΜ. ΜΟΣΧΟΥ*
Στις 28.2.49, πριν από 61 χρόνια, τα κορμιά οκτώ αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης, από τον χώρο του ΚΚΕ και της αριστεράς, σωριάζονταν από τα βόλια του στρατιωτικού αποσπάσματος της Βασιλικής Δημοκρατίας στη θέση "Σκοποβολή" του Γηροκομειού Πατρών. Το αίμα που κύλησε έβαψε το χαντάκι που βρίσκεται εκεί, πίσω από το ίδρυμα Κωνσταντοπούλειο Ευγηρείο, δίπλα στον δρόμο που οδηγεί στην Ξερόλακκα, εκεί που τώρα κατασκεύασε πλατεία ο Δήμος Πατρέων.
Ήταν τότε που η αξία της ζωής δεν ξεπερνούσε την τιμή μιας σφαίρας.
Η εκτέλεση αυτή ήταν κατάληξη της αποκάλυψης κομμουνιστικής γιάφκας στην οικία του παραγγελιοδόχου Γιάννη Μαντζούτσου, μέλους του ΚΚΕ, επί της οδού Πατρέως 75, δίπλα από την αναπαλαιωμένη Νομαρχία Αχαΐας, και μιας ολονύκτιας μάχης που ακολούθησε. Γι' αυτό οι Πατρινοί κράτησαν στη μνήμη τους, ανεξίτηλα τα γεγονότα.
Όταν άρχισε η δίκη, στις 19.1.1949, είχαν παραπεμφθεί στο Έκτακτο Στρατοδικείο Πατρών 35 αριστεροί, ενώ την ίδια ημέρα το βράδυ ο Γιάννης Μαντζούτσος υπέκυπτε από τα ειδεχθή βασανιστήρια που είχε υποστεί στην Ασφάλεια Πάτρας. Μετά από δέκα ημέρες δικαστικής παρωδίας, καταδικάστηκαν 12 από τους κατηγορουμένους εις θάνατον. Σε όλη τη διάρκεια της δίκης το πατραϊκό κοινό παρακολούθησε εμβρόντητο τη στημένη διαδικασία.
Ένα μήνα αργότερα, στις 28 Φεβρουαρίου 1949, πριν προλάβουν να πάρουν χάρη, οι οκτώ από τους δώδεκα καταδικασθέντες εις θάνατον εκτελούνται στην θέση ''Σκοποβολή'' του Γηροκομειού Πατρών. Αυτοί ήσαν οι: Τάκης Ηλιόπουλος, Πάνος Αργυρόπουλος, Σπυρίδων Ματζούκας, η σύζυγός του Αντωνία, η Κωνσταντίνα Παπαδοπούλου, ο Κωνσταντίνος Μανώλης, ο Ανδρέας Μασούρας κι ο 22χρονος Γιώργος Γεωργόπουλος.
Στο διάστημα του Εμφυλίου οι εκτελεσθέντες έφθασαν τους 175 στην Πάτρα, ενώ πολύ περισσότεροι ήσαν αυτοί που γλίτωσαν με πολύχρονες φυλακίσεις.
Στις 22.5.1996, με την 311 απόφασή του το Δημοτικό Συμβούλιο Πατρέων -με αφορμή αυτήν την εκτέλεση και μετά από πρόταση ομάδας ευαισθητοποιημένων Πατρινών- αποφασίζει την ανέγερση Μνημείου Εκτελεσθέντων στη "Σκοποβολή". Έκτοτε περνούν 14 χρόνια αγώνων για να υλοποιηθεί το αίτημα, που βρίσκει αντιμέτωπο το ΚΚΕ και ανόρεχτες τις δημοτικές αρχές. Οι διαδικασίες για την προκήρυξη πανελλήνιου καλλιτεχνικού διαγωνισμού περί του μνημείου προχωρούν παράλληλα με τη διαδοχική εναλλαγή τριών δημοτικών αρχών. Ήτοι του Ανδρ. Καράβολα, του Ευάγγ. Φλωράτου, πάλι του Ανδρ. Καράβολα έως το 2006. Το άγαλμα, που τελικά κατασκευάστηκε, επί δημαρχίας Καράβολα παρέμενε «φυλακισμένο» στις δημοτικές αποθήκες πρώην Λαδόπουλου, μέχρι την Κυριακή 21.2.2010.
Στο μεταξύ με την 5/2008 απόφασή του το Συμβούλιο της Ιεράς Μητροπόλεως Πατρών εξουσιοδοτεί τον σεβ. μητροπολίτη Χρυσόστομο, ο οποίος παραχωρεί «άνευ ανταλλάγματος προς τον αποκλειστικόν σκοπόν της ανέγερσης μνημείου» την έκταση των 990 τ.μ. που ζήτησε ο δήμος και στην οποία ανελλιπώς ετελείτο θρησκευτικό και πολιτικό μνημόσυνο από το 1996.
Από τη Δευτέρα 22.2.2010 το ορειχάλκινο άγαλμα που φιλοτέχνησε ο Πατρινός γλύπτης Στάθης Λεοντής έχει τοποθετηθεί στο μαρμάρινο βάθρο του και δεν απομένει παρά η τελετή των αποκαλυπτηρίων, που θα γίνει με κάθε επισημότητα αυτήν την Κυριακή 18 Απριλίου 2010 και ώρα 11 το πρωί με πλήρη επισημότητα και με τη συμμετοχή οργανώσεων της Εθνικής Αντίστασης, αγωνιστών, δημοτικών παρατάξεων και φορέων της πόλης.
Κι εδώ είναι απαραίτητη η αναφορά στη συμβολή του ηγουμένου της Ι. Μονής Γηροκομείου, αρχιμανδρίτη πατέρα Συμεών Χατζή, ο οποίος από την πρώτη στιγμή στάθηκε κοντά στην τριμελή Επιτροπή Πρωτοβουλίας, που είχε συσταθεί από τις 28.2.1995, με κοινό όραμα την ανέγερση μνημείου στην μνήμη όσων εκτελέστηκαν στο Γηροκομειό.
Και με την ευκαιρία της αναφοράς σε εκείνη την Επιτροπή Πρωτοβουλίας, δεν μπορώ να μην θυμηθώ ποιοι την απάρτιζαν, με πρώτο συμβάλλοντα τον Κώστα Κοκοβίκα, διευθυντή του Ραδιοσταθμού «Φάρος», που πέθανε πριν από λίγα χρόνια χωρίς να λάβει τη χαρά της δικαίωσης. Δεύτερος ο πρώην αντιπρόεδρος του Δημ. Συμβουλίου Πατρέων Πέτρος Κομματάς, που ήταν τότε και πρόεδρος του Συλλόγου Γηροκομειού, και ακολούθως η αφεντιά μου, εάν συνέβαλα κατά ένα λιθαράκι έστω με την αρθρογραφία μου, επί 14 χρόνια, στο όλο οικοδόμημα μέσω της συνεχούς υπομνήσεως του χρέους της δημοτικής αρχής για την ανέγερση του μνημείου.
Την Επιτροπή Πρωτοβουλίας διαδέχτηκαν η ΕΣΔΙΑ Ν. Αχαΐας 1940-1974 και ο σύλλογος μνήμης «Πέτρινα Χρόνια». Έτσι είναι απαραίτητη η αναφορά στον Πατρινό Παν.Γεωργόπουλο, πρόεδρο της «ΕΣΔΙΑ ν. Αχαΐας 1940-1974» και γιο εκτελεσμένου στο Κούρνοβο, όπως και στην Πατρινή αντάρτισσα του μωραΐτικου ΕΛΑΣ Ειρήνη Τζούτη.
Κι επειδή οι προοδευτικοί αριστεροί πολίτες διακρίνονται διότι και μνήμη και ευαισθησία έχουν, αλλά και γνώση για την ιστορία των χρόνων του Εμφυλίου, τότε που η χώρα μας ολόκληρη βρέθηκε στη δίνη του διχασμού, για δεύτερη φορά μέσα στον 20ό αιώνα.
Κι επειδή τελικά ο τόπος μας ήταν αυτός που πλήρωσε το τίμημα, στους Αγγλοαμερικάνους που προκάλεσαν τον Εμφύλιο -όσο και τη Δικτατορία οι δεύτεροι- με εξορίες, φυλακές, δολοφονίες και εκτελέσεις, γι' αυτό καθίσταται αναγκαία η παρουσία μας εκεί, στη Σκοποβολή, την ημέρα των αποκαλυπτηρίων του μνημείου που θα γίνουν από τον Δήμο Πατρέων με τη συνεργασία της «Εταιρείας Συλλογής Διάσωσης Ιστορικών Αρχείων (ΕΣΔΙΑ) Ν. Αχαΐας 1940-1974» και του Συλλόγου Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων 1945-1974 «Πέτρινα Χρόνια».
Θα είμαστε εκεί την Κυριακή 18 Απριλίου 2010, ώρα 11, στα ιερά χώματα της "Σκοποβολής", του Γηροκομειού, που τα άγιασε το αίμα των εκτελεσμένων αγωνιστών της αριστεράς, οι οποίοι έδωσαν τη ζωή τους για πανανθρώπινες αξίες. Θα είμαστε εκεί για να γίνει η παρουσία μας άσβηστο καντήλι στη μνήμη τους.
Γιατί, χάρη στη διαχρονική θυσία αυτών, σήμερα η Δημοκρατία μας επιτρέπει διαμαρτυρίες ακόμη και από το σώμα εκείνων που τότε, στο όνομα του βασιλιά, έστρεφαν τα όπλα κατά του λαού. Γιατί από τότε μέχρι σήμερα κύλησε αρκετό νερό στον μύλο της.
* Ο Γιώργος Δημ. Μόσχος είναι γραμματέας της Εταιρείας Συλλογής και Διάσωσης Ιστορικών Αρχείων (ΕΣΔΙΑ) Ν. Αχαΐας 1940-1974.
Στις 28.2.49, πριν από 61 χρόνια, τα κορμιά οκτώ αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης, από τον χώρο του ΚΚΕ και της αριστεράς, σωριάζονταν από τα βόλια του στρατιωτικού αποσπάσματος της Βασιλικής Δημοκρατίας στη θέση "Σκοποβολή" του Γηροκομειού Πατρών. Το αίμα που κύλησε έβαψε το χαντάκι που βρίσκεται εκεί, πίσω από το ίδρυμα Κωνσταντοπούλειο Ευγηρείο, δίπλα στον δρόμο που οδηγεί στην Ξερόλακκα, εκεί που τώρα κατασκεύασε πλατεία ο Δήμος Πατρέων.
Ήταν τότε που η αξία της ζωής δεν ξεπερνούσε την τιμή μιας σφαίρας.
Η εκτέλεση αυτή ήταν κατάληξη της αποκάλυψης κομμουνιστικής γιάφκας στην οικία του παραγγελιοδόχου Γιάννη Μαντζούτσου, μέλους του ΚΚΕ, επί της οδού Πατρέως 75, δίπλα από την αναπαλαιωμένη Νομαρχία Αχαΐας, και μιας ολονύκτιας μάχης που ακολούθησε. Γι' αυτό οι Πατρινοί κράτησαν στη μνήμη τους, ανεξίτηλα τα γεγονότα.
Όταν άρχισε η δίκη, στις 19.1.1949, είχαν παραπεμφθεί στο Έκτακτο Στρατοδικείο Πατρών 35 αριστεροί, ενώ την ίδια ημέρα το βράδυ ο Γιάννης Μαντζούτσος υπέκυπτε από τα ειδεχθή βασανιστήρια που είχε υποστεί στην Ασφάλεια Πάτρας. Μετά από δέκα ημέρες δικαστικής παρωδίας, καταδικάστηκαν 12 από τους κατηγορουμένους εις θάνατον. Σε όλη τη διάρκεια της δίκης το πατραϊκό κοινό παρακολούθησε εμβρόντητο τη στημένη διαδικασία.
Ένα μήνα αργότερα, στις 28 Φεβρουαρίου 1949, πριν προλάβουν να πάρουν χάρη, οι οκτώ από τους δώδεκα καταδικασθέντες εις θάνατον εκτελούνται στην θέση ''Σκοποβολή'' του Γηροκομειού Πατρών. Αυτοί ήσαν οι: Τάκης Ηλιόπουλος, Πάνος Αργυρόπουλος, Σπυρίδων Ματζούκας, η σύζυγός του Αντωνία, η Κωνσταντίνα Παπαδοπούλου, ο Κωνσταντίνος Μανώλης, ο Ανδρέας Μασούρας κι ο 22χρονος Γιώργος Γεωργόπουλος.
Στο διάστημα του Εμφυλίου οι εκτελεσθέντες έφθασαν τους 175 στην Πάτρα, ενώ πολύ περισσότεροι ήσαν αυτοί που γλίτωσαν με πολύχρονες φυλακίσεις.
Στις 22.5.1996, με την 311 απόφασή του το Δημοτικό Συμβούλιο Πατρέων -με αφορμή αυτήν την εκτέλεση και μετά από πρόταση ομάδας ευαισθητοποιημένων Πατρινών- αποφασίζει την ανέγερση Μνημείου Εκτελεσθέντων στη "Σκοποβολή". Έκτοτε περνούν 14 χρόνια αγώνων για να υλοποιηθεί το αίτημα, που βρίσκει αντιμέτωπο το ΚΚΕ και ανόρεχτες τις δημοτικές αρχές. Οι διαδικασίες για την προκήρυξη πανελλήνιου καλλιτεχνικού διαγωνισμού περί του μνημείου προχωρούν παράλληλα με τη διαδοχική εναλλαγή τριών δημοτικών αρχών. Ήτοι του Ανδρ. Καράβολα, του Ευάγγ. Φλωράτου, πάλι του Ανδρ. Καράβολα έως το 2006. Το άγαλμα, που τελικά κατασκευάστηκε, επί δημαρχίας Καράβολα παρέμενε «φυλακισμένο» στις δημοτικές αποθήκες πρώην Λαδόπουλου, μέχρι την Κυριακή 21.2.2010.
Στο μεταξύ με την 5/2008 απόφασή του το Συμβούλιο της Ιεράς Μητροπόλεως Πατρών εξουσιοδοτεί τον σεβ. μητροπολίτη Χρυσόστομο, ο οποίος παραχωρεί «άνευ ανταλλάγματος προς τον αποκλειστικόν σκοπόν της ανέγερσης μνημείου» την έκταση των 990 τ.μ. που ζήτησε ο δήμος και στην οποία ανελλιπώς ετελείτο θρησκευτικό και πολιτικό μνημόσυνο από το 1996.
Από τη Δευτέρα 22.2.2010 το ορειχάλκινο άγαλμα που φιλοτέχνησε ο Πατρινός γλύπτης Στάθης Λεοντής έχει τοποθετηθεί στο μαρμάρινο βάθρο του και δεν απομένει παρά η τελετή των αποκαλυπτηρίων, που θα γίνει με κάθε επισημότητα αυτήν την Κυριακή 18 Απριλίου 2010 και ώρα 11 το πρωί με πλήρη επισημότητα και με τη συμμετοχή οργανώσεων της Εθνικής Αντίστασης, αγωνιστών, δημοτικών παρατάξεων και φορέων της πόλης.
Κι εδώ είναι απαραίτητη η αναφορά στη συμβολή του ηγουμένου της Ι. Μονής Γηροκομείου, αρχιμανδρίτη πατέρα Συμεών Χατζή, ο οποίος από την πρώτη στιγμή στάθηκε κοντά στην τριμελή Επιτροπή Πρωτοβουλίας, που είχε συσταθεί από τις 28.2.1995, με κοινό όραμα την ανέγερση μνημείου στην μνήμη όσων εκτελέστηκαν στο Γηροκομειό.
Και με την ευκαιρία της αναφοράς σε εκείνη την Επιτροπή Πρωτοβουλίας, δεν μπορώ να μην θυμηθώ ποιοι την απάρτιζαν, με πρώτο συμβάλλοντα τον Κώστα Κοκοβίκα, διευθυντή του Ραδιοσταθμού «Φάρος», που πέθανε πριν από λίγα χρόνια χωρίς να λάβει τη χαρά της δικαίωσης. Δεύτερος ο πρώην αντιπρόεδρος του Δημ. Συμβουλίου Πατρέων Πέτρος Κομματάς, που ήταν τότε και πρόεδρος του Συλλόγου Γηροκομειού, και ακολούθως η αφεντιά μου, εάν συνέβαλα κατά ένα λιθαράκι έστω με την αρθρογραφία μου, επί 14 χρόνια, στο όλο οικοδόμημα μέσω της συνεχούς υπομνήσεως του χρέους της δημοτικής αρχής για την ανέγερση του μνημείου.
Την Επιτροπή Πρωτοβουλίας διαδέχτηκαν η ΕΣΔΙΑ Ν. Αχαΐας 1940-1974 και ο σύλλογος μνήμης «Πέτρινα Χρόνια». Έτσι είναι απαραίτητη η αναφορά στον Πατρινό Παν.Γεωργόπουλο, πρόεδρο της «ΕΣΔΙΑ ν. Αχαΐας 1940-1974» και γιο εκτελεσμένου στο Κούρνοβο, όπως και στην Πατρινή αντάρτισσα του μωραΐτικου ΕΛΑΣ Ειρήνη Τζούτη.
Κι επειδή οι προοδευτικοί αριστεροί πολίτες διακρίνονται διότι και μνήμη και ευαισθησία έχουν, αλλά και γνώση για την ιστορία των χρόνων του Εμφυλίου, τότε που η χώρα μας ολόκληρη βρέθηκε στη δίνη του διχασμού, για δεύτερη φορά μέσα στον 20ό αιώνα.
Κι επειδή τελικά ο τόπος μας ήταν αυτός που πλήρωσε το τίμημα, στους Αγγλοαμερικάνους που προκάλεσαν τον Εμφύλιο -όσο και τη Δικτατορία οι δεύτεροι- με εξορίες, φυλακές, δολοφονίες και εκτελέσεις, γι' αυτό καθίσταται αναγκαία η παρουσία μας εκεί, στη Σκοποβολή, την ημέρα των αποκαλυπτηρίων του μνημείου που θα γίνουν από τον Δήμο Πατρέων με τη συνεργασία της «Εταιρείας Συλλογής Διάσωσης Ιστορικών Αρχείων (ΕΣΔΙΑ) Ν. Αχαΐας 1940-1974» και του Συλλόγου Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων 1945-1974 «Πέτρινα Χρόνια».
Θα είμαστε εκεί την Κυριακή 18 Απριλίου 2010, ώρα 11, στα ιερά χώματα της "Σκοποβολής", του Γηροκομειού, που τα άγιασε το αίμα των εκτελεσμένων αγωνιστών της αριστεράς, οι οποίοι έδωσαν τη ζωή τους για πανανθρώπινες αξίες. Θα είμαστε εκεί για να γίνει η παρουσία μας άσβηστο καντήλι στη μνήμη τους.
Γιατί, χάρη στη διαχρονική θυσία αυτών, σήμερα η Δημοκρατία μας επιτρέπει διαμαρτυρίες ακόμη και από το σώμα εκείνων που τότε, στο όνομα του βασιλιά, έστρεφαν τα όπλα κατά του λαού. Γιατί από τότε μέχρι σήμερα κύλησε αρκετό νερό στον μύλο της.
* Ο Γιώργος Δημ. Μόσχος είναι γραμματέας της Εταιρείας Συλλογής και Διάσωσης Ιστορικών Αρχείων (ΕΣΔΙΑ) Ν. Αχαΐας 1940-1974.
ΠΗΓΗ:ΑΥΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου