Το ΚΚΕ, το «ενιαίο μέτωπο» και το «λαϊκό μέτωπο» - σήμερα και στο παρελθόν

Άρθρο του Σάββα Στρούμπου με αφορμή την απόφαση της ΚΕ του ΚΚΕ για τις διεθνείς εξελίξεις

Στην απόφαση της Κ.Ε. του Κ.Κ.Ε για τις διεθνείς εξελίξεις στην περιοχή μας και την ευρύτερη περιοχή (Ριζοσπάστης 20/3/2011, σελ. 26) διαβάζουμε:

«Το Ιράκ έδωσε ένα επιπλέον μεγάλο «μάθημα» και στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, που, δυστυχώς, ακόμη δεν έχει αφομοιωθεί. Το μάθημα αυτό διδάσκει πως στις συνθήκες του ιμπεριαλισμού δεν μπορεί να διαχωρίζονται, ως ενδιάμεσα στάδια, επιμέρους στόχοι των Κομμουνιστικών Κομμάτων από το στρατηγικό τους στόχο, την ανατροπή της αστικής εξουσίας.

»Σε αντίθετη περίπτωση, όταν πχ η πάλη κατά της κατοχής, για τα δημοκρατικά δικαιώματα κι ελευθερίες, διαχωρίζεται από το στρατηγικό στόχο, όπως έγινε στο Ιράκ, μπορεί να οδηγήσει το ΚΚ ακόμη και στη συνεργασία με τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και στην ενσωμάτωση με το σύστημα.

»Αυτό το μεγάλο πολιτικό πρόβλημα της στάσης του Ιρακινού ΚΚ, που στο όνομα της αποκατάστασης της «δημοκρατίας» συνεργάστηκε με τις κατοχικές ΝΑΤΟικές δυνάμεις, εξακολουθεί να ρίχνει τη σκιά του, αφού τα περισσότερα ΚΚ της περιοχής εξακολουθούν να διατηρούν διμερείς και πολυμερείς σχέσεις με το Ιρακινό ΚΚ, αντιμετωπίζοντας αυτό το ολίσθημα ως απλό παράπτωμα».

Το δέντρο και το δάσος

Δεν μπορούμε παρά να χαιρετίσουμε αυτή τη διαπίστωση από τη μεριά του ΚΚΕ. Είναι απαραίτητο για ένα κόμμα που μιλάει στο όνομα της επανάστασης και του κομμουνισμού να καταλαβαίνει και να παραδέχεται ότι  «…στις συνθήκες του ιμπεριαλισμού δεν μπορεί να διαχωρίζονται, ως ενδιάμεσα στάδια, επιμέρους στόχοι των Κομμουνιστικών Κομμάτων από το στρατηγικό τους στόχο, την ανατροπή της αστικής εξουσίας». Αλλιώς, πράγματι, το κόμμα που παλεύει γενικά για δημοκρατικά δικαιώματα κι ελευθερίες, ξεκομμένα από τον επαναστατικό στρατηγικό του στόχο, διατρέχει τον κίνδυνο συνεργασίας με δυνάμεις της αστικής τάξης και τελικά της αφομοίωσης του από το σύστημα.

Ενώ το ΚΚΕ βγάζει ένα τόσο σημαντικό συμπέρασμα από την εμπειρία του ΚΚ Ιράκ, την ίδια στιγμή, στην ουσία, μένει τουλάχιστον στη μέση του δρόμου. Θα λέγαμε ότι βλέπει μεν το δέντρο, αλλά χάνει το δάσος. Γιατί, αξίζει να αναρωτηθούμε: Η πολιτική στάση του ΚΚ Ιράκ είναι ένα μεμονωμένο «λάθος» του συγκεκριμένου ΚΚ, ή έχει να κάνει με μια συγκεκριμένη πολιτική μεθοδολογία που ακολουθούν τα ΚΚ εδώ και πάρα πολύ καιρό, η οποία, μάλιστα, έχει κοστίσει τραγικές ήττες στο διεθνές εργατικό κίνημα; Οφείλουμε να είμαστε ξεκάθαροι. Το δεύτερο ερώτημα είναι αυτό που απαντάει στην ιστορική αλήθεια.

Τα παραδείγματα είναι πολλά και πράγματι επώδυνα:

• 1^η Κινέζικη επανάσταση (1925-27). Κάτω από την καθοδήγηση του Στάλιν το ΚΚ Κίνας εντάσσεται στο Κουομιντάγκ, αστικό εθνικιστικό κόμμα (σημαίνει λαϊκό κόμμα στα κινέζικα). Οι κομμουνιστές, αντί να υιοθετήσουν μια ανεξάρτητη ταξική πολιτική,  παλεύουν μέσα από τις γραμμές του Κουομιντάγκ για «ελευθερία και δημοκρατία», ενάντια σε ξένους και ντόπιους δυνάστες. Μόλις όμως οι επικεφαλής του Κουομιντάγκ βρίσκουν την κατάλληλη ευκαιρία, σφαγιάζουν ανελέητα τους κομμουνιστές, που αποτελούσαν τελικά και τη βασικότερη απειλή στη δική τους εξουσία (το περιβόητο πραξικόπημα της Σαγκάης, Απρίλης ’27)
• Ισπανικός Εμφύλιος (1936-39). Το ΚΚ Ισπανίας και πάλι υπό την καθοδήγηση της σταλινικής γραφειοκρατίας, συνεργάζεται με αστικά δημοκρατικά κόμματα με σκοπό «την καταπολέμηση του φασίστα Φράνκο». Στα πλαίσια, όμως, αυτής της συνεργασίας σκοτώνουν τροτσκιστές και αναρχικούς μαχητές. Τελικά, με τη νίκη του Φράνκο, οι κομμουνιστές μαχητές σφαγιάζονται για μια ακόμα φορά.
• Συμφωνία της Βάρκιζας (1944 - Ελλάδα). Ενώ υπό την καθοδήγηση του ΚΚΕ, το ΕΑΜ και ο ΕΛΑΣ κρατούν, στην ουσία, τη χώρα στα χέρια τους, με εξοπλισμένο στρατό και μορφές οργάνωσης των εργατών και αγροτών σε πόλεις και χωριά, και πάλι σε συνεννόηση με τη Μόσχα, συνάπτεται συμφωνία μεταξύ του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και των αστικών κομμάτων για κυβέρνηση εθνικής ενότητας. Αμνηστία δίνεται μόνο στους αρχηγούς των ανταρτών, και βέβαια, πολύ σύντομα μετά την υπογραφή της συμφωνίας, όλοι οι κομμουνιστές μαχητές βρίσκονται διωκόμενοι από την κρατική τρομοκρατία και εξόριστοι στα διάφορα ξερονήσια.

Η πολιτική του «λαϊκού μετώπου»

Οι παραπάνω πολιτικές επιλογές ξεκινούν με την εδραίωση της σταλινικής γραφειοκρατίας στη Σοβιετική Ένωση, μετά το θάνατο του Λένιν και την ήττα της αριστερής αντιπολίτευσης που πάλευε για δημοκρατία μέσα στο Κόμμα και μέσα στο εργατικό κράτος. Δεν έχουν καμία σχέση με την πολιτική των Μπολσεβίκων και του Λένιν. Και συνεχίζονται βέβαια μετά τον 2^ο παγκόσμιο πόλεμο με άπειρα παραδείγματα. Η πολιτική του ΚΚ του Ιράκ δεν είναι κάτι «έξω» από τις παραδοσιακές πολιτικές των κομμουνιστικών κομμάτων μετά την σταλινοποίησή τους. Είναι συνέχεια τους.

Στη δεκαετία του 30 αυτή η πολιτική αποκτά επίσημο όνομα και ονομάζεται «λαϊκό μέτωπο». Η πολιτική του λαϊκού μετώπουσημαίνει ακριβώς αυτό - τη συνεργασία των ΚΚ με δυνάμεις και κόμματα της φιλελεύθερης αστικής τάξης με σκοπό τον αγώνα ενάντια σε διάφορες μορφές δικτατορίας (από τον φασισμό μέχρι τους κάθε λογής δυνάστες). Η λογική των ΚΚ είναι η εξής: συνεργαζόμαστε με τη ριζοσπαστική αστική τάξη, βοηθούμε στην εγκαθίδρυση της αστικής δημοκρατίας (άρα και του καπιταλισμού!) και μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες εμείς αναπτυσσόμαστε μέχρι την επανάσταση, η οποία, βέβαια, μεταφέρεται στις ελληνικές καλένδες…

Βγάζουν συμπεράσματα;

Από τα παραπάνω προκύπτει κι ένα ακόμα ερώτημα: Ποια είναι τα πραγματικά συμπεράσματα που βγάζουν τα ΚΚ όταν αυτή η πολιτική λαϊκού μετώπου αποτυγχάνει; Μήπως επιχειρούν συμμαχία με τις υπόλοιπες δυνάμεις (οργανώσεις και κόμματα) της εργατικής τάξης, ώστε να αναπτυχθεί μια ανεξάρτητη ταξική πολιτική, με σκοπό ακριβώς την ανατροπή του καπιταλισμού και την κατάληψη της εξουσίας από την εργατική τάξη; Η απάντηση είναι αρνητική!

Μετά την χρεοκοπία της πολιτικής της προσέγγισης με την αστική τάξη ή με διάφορους «δημοκράτες» και ρεφορμιστές (εκτός από την Κίνα είχαμε και το παράδειγμα της Βρετανίας το 1926) οι σταλινικοί έκαναν ένα τεράστιο σάλτο, στον άκρατο σεκταρισμό: όλοι είναι προδότες εκτός από αυτούς, οι οποίοι είναι οι μόνοι επαναστάτες. Όταν κι αυτή η πολιτική χρεοκόπησε, γιατί συνέβαλε τα μέγιστα στη νίκη του Χίτλερ στη Γερμανία το 33, επέστρεψαν ξανά στο «λαϊκό μέτωπο»...

Η θεωρία του σοσιαλ–φασισμού

Το πιο τρανταχτό παράδειγμα ακραίου σεκταρισμού/απομονωτισμού είναι η πολιτική του Γερμανικού ΚΚ τη δεκαετία του ’30, περίοδος ανόδου και εξάπλωσης του φασισμού και του Χίτλερ.

Ας δούμε αναλυτικά: Πρόκειται για την περίφημη σταλινική θεωρία του σοσιαλ-φασισμού. Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή η Σοσιαλδημοκρατία, όπως και κάθε άλλο ρεύμα ή τάση συσπείρωσης και οργάνωσης της εργατικής τάξης ανήκουν σε μια εκδοχή του φασισμού (σοσιαλ–φασίστες, τροτσκιστο-φασίστες κλπ.) εκτός, βέβαια, από το σταλινοποιημένο ΚΚ, στο οποίο ανήκει η απόλυτη επαναστατική καθαρότητα. Με την έννοια αυτή, οι «καθαροί επαναστάτες», δηλαδή τα σταλινοποιημένα ΚΚ, δεν μπορούν να μπουν σε καμία μορφή συνεργασίας με άλλες οργανώσεις του εργατικού κινήματος ενάντια στους πραγματικούς φασίστες, που εκείνη την εποχή σημείωναν δραματική άνοδο.

Έτσι, ενώ οι δυνάμεις της εργατικής τάξης δεν μπορούσαν να συνεργαστούν ούτε καν γύρω από τον βασικό αυτό σκοπό, την καταπολέμηση του φασισμού, τόσο στο κοινοβούλιο όσο και στον δρόμο, ο Χίτλερ, σχεδόν ανενόχλητος οργάνωνε τις ναζιστικές ορδές με τα γνωστά τραγικά αποτελέσματα για όλη την ανθρωπότητα…

Η τακτική του «ενιαίου εργατικού μετώπου»

Λέγοντας όλα τα παραπάνω, αξίζει να δούμε τι έχουν να αντιτάξουν οι Μαρξιστές και οι παραδόσεις του επαναστατικού εργατικού κινήματος απέναντι στα σταλινικά ιδεολογήματα που οδηγούν την εργατική τάξη από τη μια ήττα στην άλλη.

Πρόκειται για την τακτική του «ενιαίου εργατικού» μετώπου, που καθιερώθηκε σαν «ενιαίο μέτωπο» που αποφασίστηκε στο 3^ο και 4^ο Συνέδριο της Κομουνιστικής Διεθνούς με επικεφαλής τους Λένιν και Τρότσκι, τους δύο βασικούς ηγέτες της ρωσικής επανάστασης.

Συνοπτικά θα λέγαμε πως δύο είναι οι πυλώνες του ενιαίου εργατικού μετώπου:

• Κοινή πάλη των οργανώσεων της εργατικής τάξης ενάντια στις επιθέσεις που δέχεται, όχι με βάση ιδεολογική ή πολιτική τοποθέτηση, αλλά με βάση τη συμφωνία για αντίσταση και αγώνα. Με την έννοια αυτή, συσπείρωση των δυνάμεων της εργατικής τάξης με σκοπό την καταπολέμηση ενός κοινού εχθρού: Στην περίπτωση της Γερμανίας του ’30 ο φασισμός, στην περίπτωση της Ελλάδας και της Ευρώπης του σήμερα ο αγώνας ενάντια στη λιτότητα, για μισθούς, συντάξεις, δημόσιες υπηρεσίες κλπ.
• Στα πλαίσια αυτής της συσπείρωσης των ταξικών δυνάμεων, πολιτική, οργανωτική και ιδεολογική αυτοτέλεια των επαναστατών μαρξιστών, με σκοπό τη διάδοση των μαρξιστικών ιδεών στους εργαζόμενους, αλλά και την απομυθοποίηση των ρεφορμιστικών ηγεσιών, οι οποίες στο τέλος του δρόμου δε θα κάνουν άλλο από το να προδώσουν τον αγώνα.

Το ΚΚΕ σήμερα

Είναι ασφαλώς πολύ σημαντικό για το Κομμουνιστικό Κόμμα να βγάζει συμπεράσματα άρνησης σύναψης συμμαχιών με δυνάμεις της αστικής τάξης, που όπως είδαμε βρίσκονται στον πυρήνα της σταλινικής πολιτικής των ΚΚ. Τα βγάζει όμως με συνέπεια; Γιατί την ίδια στιγμή ακολουθεί ακριβώς την αντίστροφη πολιτική, αυτή μιας σεκταριστικής απομόνωσης στο όνομα της επαναστατικής καθαρότητας.

Το σημερινό ΚΚΕ αρνείται οποιαδήποτε συνεργασία με τον οποιονδήποτε μιλά στο όνομα είτε της εργατικής τάξης είτε της Αριστεράς, ενώ την ίδια στιγμή, στη θεωρία του για το αντιμονοπωλιακό και αντιιμπεριαλιστικό μέτωπο που υποστηρίζει, υπάρχει σε σπέρμα η θεωρία του λαϊκού μετώπου. Εξάλλου, το 1989 το ΚΚΕ προχώρησε σε συμμαχικήκυβέρνηση εθνικής ενότητας  μαζί με τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ!! Τι έχει να πει γι’ αυτό, το οποίο δεν είναι και τόσο μακρινό; Μέχρι σήμερα δεν έχει κάνει κανένα απολογισμό αυτής της περιόδου, πολύ περισσότερο, καμία αυτοκριτική!

Τα πιο πάνω στοιχεία δεν είναι τίποτα άλλο από την εφαρμογή των σταλινικών πολιτικών μεθόδων, σύμφωνα με τις οποίες  το Κόμμα είναι ο αποκλειστικός φορέας ορθής πολιτικής και τελικά όποιος δεν είναι μαζί με το Κόμμα είναι τουλάχιστον ξεπουλημένος και σίγουρα εχθρός του. Εξάλλου το ΚΚΕ από το τελευταίο του συνέδριο το 2008 έχει ενστερνιστεί επίσημα «και με βούλα» τον σταλινισμό...

Τελειώνουμε τονίζοντας ότι στις σημερινές συνθήκες της πιο οξείας κρίσης του καπιταλισμού μετά το ’29, αλλά και της πιο έντονης επίθεσης των τελευταίων δεκαετιών στα λαϊκά στρώματα, αυτό που χρειάζεται είναι η ενότητα των δυνάμεων της Αριστεράς, όχι στο όνομα της ίδιας της ενότητας, αλλά με βάση ένα μαχητικό πρόγραμμα αντίστασης και πάλης, ώστε η εργατική τάξη να αντισταθεί σύσσωμη στην επίθεση που δέχεται, αλλά και να θέσει, μέσα απ’ αυτούς τους αγώνες, τις βάσεις για την ανατροπή του καπιταλισμού.

Στα πλαίσια αυτής της πάλης οι μαρξιστές επαναστάτες έχουν ευθύνη να προβάλλουν την αναγκαιότητα του σοσιαλιστικού-επαναστατικού προγράμματος, εξηγώντας πως χωρίς ανατροπή του καπιταλισμού δεν θα υπάρξει λύση στα προβλήματα των εργαζομένων και της ανθρωπότητας. Η ενωτική προσέγγιση των κομμουνιστών στους καθημερινούς αγώνες, θα κάνει τις ιδέες του επαναστατικού σοσιαλισμού/κομμουνισμού πιο ελκυστικές και πειστικές στους εργαζόμενους που ανήκουν σε άλλες οργανώσεις και κόμματα. Με αυτόν τον τρόπο θα ενισχυθούν οι δυνάμεις της επανάστασης, και θα φέρουν πιο κοντά τη μέρα της απελευθέρωσης της εργατικής τάξης. Έτσι νίκησαν οι Μπολσεβίκοι το 1917, κι αυτό μπορεί εύκολα να το διαπιστώσει κανείς, μελετώντας με λίγη προσοχή την ιστορία τους, και μακριά, βέβαια, από τη σταλινική διαστρέβλωση.

Το ερώτημα λοιπόν είναι: μπορεί το ΚΚΕ να βγάλει πλήρη και ολοκληρωμένα συμπεράσματα, ή θα μείνει στη μέση του δρόμου;