«... πατάτες, σάπιες πατάτες... »

Γράφει ο Νίκος Μπογιόπουλος

«Είδαμε τι σημασία έχει ο πλούτος των ανθρώπινων αναγκών, στην προϋπόθεση του σοσιαλισμού, και συνακόλουθα τι σημασία έχει ένας νέος τρόπος παραγωγής και ένα αντικείμενο παραγωγής. Μια καινούργια επιβεβαίωση των ανθρώπινων δυνάμεων και ένας καινούργιος εμπλουτισμός της ανθρώπινης φύσης. Κάτω από το σύστημα της ατομικής ιδιοκτησίας η σημασία τους αντιστρέφεται. Κάθε άτομο μηχανεύεται τη δημιουργία μιας νέας ανάγκης για τον άλλο, με σκοπό να τον υποχρεώσει να κάνει μια νέα θυσία, τοποθετώντας τον σε μια νέα εξάρτηση και δελεάζοντάς τον σ' ένα νέο είδος απόλαυσης και κατ' ακολουθία παρασέρνοντάς τον στην οικονομική καταστροφή

(...)

η ατομική ιδιοκτησία δεν ξέρει πώς να μεταμορφώσει την πρωτόγονη ανάγκη σε ανθρώπινη ανάγκη. Ο ιδεαλισμός της είναι η φαντασία, η ιδιοτροπία και η μανία. Κανένας ευνούχος δεν κολακεύει τον άρχοντά του με περισσότερη χαμέρπεια και δεν χρησιμοποιεί περισσότερο αναίσχυντους τρόπους να ξυπνήσει την κοιμισμένη ικανότητά του για ευχαρίστηση, προκειμένου να κερδίσει μια λαθραία χάρη για τον εαυτό του, απ' όση ο ευνούχος της βιομηχανίας, ο βιομήχανος, προκειμένου να κρυφοκερδίσει μερικές δεκάρες ή να ξαφρίσει την τσέπη του πολυαγαπημένου γείτονά του.

*

Κάθε προϊόν είναι ένα δόλωμα για να ξεγελάσει την ουσία του άλλου - το χρήμα του. Κάθε πραγματική ή πραγματοποιήσιμη ανάγκη είναι μια αδυναμία που θα προσπαθήσει να την τραβήξει όπως η κόλλα τη μύγα. Καθολική εκμετάλλευση της κοινοτικής ανθρώπινης φύσης. Οπως κάθε μια από τις ανεπάρκειες του ανθρώπου είναι ένας δεσμός με τον ουρανό, ένας δρόμος που οδηγεί τον κληρικό στην καρδιά του, έτσι κάθε ανάγκη είναι μια ευκαιρία για να πλησιάσεις το γείτονα με απατηλή φιλία και να του πεις: "Αγαπητέ φίλε, μπορώ να δώσω ό,τι χρειάζεσαι, αλλά ξέρεις τους όρους. Ξέρεις ποια μελάνη πρέπει να χρησιμοποιήσεις για να δεσμευτείς απέναντί μου με την υπογραφή σου. Θα σε εξαπατήσω ενώ θα σου παρέχω την ικανοποίηση". Τοποθετεί τον εαυτό του στη διάθεση των πιο άχαρων φαντασιώσεων του γείτονά του, μαυλίζει τις ανάγκες του, του διεγείρει αρρωστημένες ορέξεις και ρίχνεται σε κάθε αδυναμία του έτσι που ν' αξιώσει μετά το χρήμα για την αγάπη που κοπίασε να του προσφέρει.

Αυτή η αποξένωση εκδηλώνεται εν μέρει στο γεγονός ότι ο εκλεπτισμός των αναγκών και των μέσων για την ικανοποίησή τους παράγει έναν κτηνώδη εκφυλισμό και μια απόλυτα ωμή και αφηρημένη απλούστευση της ανάγκης

(...)

Η βρωμιά - αυτή η μόλυνση και σήψη του ανθρώπου, ο οχετός (η λέξη αυτή να κατανοηθεί στην κυριολεξία της) του πολιτισμού - γίνεται στοιχείο ζωής για τον άνθρωπο. Η καθολική αφύσικη εγκατάλειψη, η σαπισμένη φύση, γίνεται στοιχείο ζωής για τον άνθρωπο. Καμιά από τις αισθήσεις του δεν υπάρχει πια, ούτε με την ανθρώπινη, ούτε με την απάνθρωπη μορφή τους, δηλαδή ούτε καν με τη ζωώδη μορφή τους. Οι πιο άξεστοι, βάναυσοι τρόποι (και εργαλεία) της ανθρώπινης εργασίας επανεμφανίζονται, για παράδειγμα, ο ποδόμυλος που χρησιμοποιούσαν oι Ρωμαίοι δούλοι έγινε τρόπος παραγωγής και τρόπος ύπαρξης πολλών Αγγλων εργατών. Δεν είναι μόνο οι ανθρώπινες ανάγκες που λείπουν στον άνθρωπο - ακόμα και ζωώδεις ανάγκες του παύουν να υπάρχουν. Ο Ιρλανδός έχει απομείνει με μια μόνο ανάγκη - την ανάγκη να φάει, να φάει πατάτες, σάπιες πατάτες, το χειρότερο είδος της πατάτας.

Αλλά στην Αγγλία και στη Γαλλία έχουν ήδη και λίγη Ιρλανδία σε κάθε βιομηχανική τους πόλη. Ο άγριος και το ζώο έχουν τουλάχιστο την ανάγκη να κυνηγήσουν, να κινηθούν κλπ., την ανάγκη της συντροφικότητας. Οι μηχανές και η εργασία απλοποιούνται για να μπορέσουν να μετατρέψουν ανθρώπινες υπάρξεις που βρίσκονται ακόμα στην ανάπτυξή τους, που είναι εντελώς ανώριμες, που είναι παιδιά ακόμα, σε εργάτες ενώ ο ίδιος ο εργάτης μετατρέπεται σε εγκαταλειμμένο παιδί. Η μηχανή προσαρμόζεται στην αδυναμία του ανθρώπου, για να μετατρέψει τον αδύνατο άνθρωπο σε μηχανή.

*

Το γεγονός ότι ο πολλαπλασιασμός των αναγκών και των μέσων για την ικανοποίησή τους δημιουργεί έλλειψη αναγκών και μέσων, αποδεικνύεται από τον πολιτικό οικονομολόγο (και από τον κεφαλαιοκράτη - όταν αναφερόμαστε στους πολιτικούς οικονομολόγους, εννοούμε γενικά τους εμπειρικούς επιχειρηματίες που είναι η επιστημονική έκφραση και ύπαρξη των πρώτων) με τον ακόλουθο τρόπο:

(1) Περιορίζοντας τις ανάγκες του εργάτη στα πιο στοιχειώδη και αναγκαία επίπεδα της συντήρησης της φυσικής του ύπαρξης και περιορίζοντας τη δραστηριότητά του στην πιο αφηρημένη μηχανική κίνηση. Με τον τρόπο αυτό, ο πολιτικός οικονομολόγος δηλώνει ότι ο άνθρωπος δεν έχει άλλες ανάγκες, είτε στη σφαίρα της δραστηριότητας αναφέρονται αυτές, είτε στη σφαίρα της κατανάλωσης. Γιατί ακόμα και το είδος αυτό της ζωής, ο οικονομολόγος το αποκαλεί ανθρώπινη ζωή και ανθρώπινη ύπαρξη.

(2) Παίρνοντας σαν επίπεδο του εργάτη - το καθολικό επίπεδο με την έννοια ό,τι ισχύει στη μεγάλη μάζα των ανθρώπων - τη χειρότερη δυνατή κατάσταση αποστέρησης που μπορεί να γνωρίσει η ζωή (ύπαρξη). Μετατρέπει τον εργάτη σε μια ύπαρξη χωρίς ανάγκη και αισθήσεις. Μετατρέπει τη δραστηριότητα του εργάτη σε καθαρή αφαίρεση από κάθε δραστηριότητα. Ετσι κάθε πολυτέλεια που μπορεί ν' απολαμβάνει ο εργάτης είναι κατακριτέα, και κάθε τι που πηγαίνει πέρα και από την αφηρημένη ανάγκη - είτε στη μορφή της παθητικής ικανοποίησης, είτε στη μορφή της δραστήριας έκφρασης - εμφανίζεται μπροστά του σαν πολυτέλεια. Η πολιτική οικονομία, αυτή η επιστήμη του πλούτου είναι για το λόγο αυτό ταυτόχρονα και η επιστήμη της άρνησης, της πείνας....».

*

Καρλ Μαρξ, «Οικονομικά και Φιλοσοφικά Χειρόγραφα»,

εκδόσεις Γλάρος, σελ. 140 - 144.

Πηγή:www.rizospastis.gr