Χωρίς το απαιτούμενο προσωπικό, μέσα και σταθερή χρηματοδότηση παραμένουν οι 28 φορείς διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών οι οποίοι ιδρύθηκαν και λειτουργούν πάνω από δέκα χρόνια υπό την απειλή επιστροφής κοινοτικών κονδυλίων ή καταδίκη από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Παράλληλα μόνον τρεις περιοχές είναι χαρακτηρισμένες με Προεδρικά Διατάγματα, κάτι που σημαίνει ότι δεν υπάρχει ούτε η ακριβής οριοθέτηση των περιοχών ευθύνης των φορέων, ενώ μόνον μια περιοχή διαθέτει το βασικό εργαλείο προστασίας, διαχειριστικό σχέδιο.
Ελλείψει προσωπικού και σταθερής χρηματοδότησης, παρά μόνον από τα Επιχειρησιακά Προγράμματα Περιβάλλοντος και τα ΠΕΠ, φαντάζει πολυτέλεια η υποχρέωση για συστηματική επιστημονική παρακολούθηση ειδών και τύπων οικοτόπων, όπως και ο προγραμματισμός των δραστηριοτήτων.
Αυτά και άλλα πολλά αποτυπώνονται στην Έκθεση της Επιτροπής Φύση 2000 (το κεντρικό επιστημονικό γνωμοδοτικό όργανο του κράτους για τον συντονισμό, την παρακολούθηση και αξιολόγηση των πολιτικών και μέτρων προστασίας της ελληνικής βιοποικιλότητας) για τα δέκα χρόνια εφαρμογής του θεσμού των φορέων διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών των "βιολογικών διαμαντιών" της χώρας, όπως τα χαρακτηρίζει.
Η έκθεση καθιστά σαφές ότι η επιτυχία του θεσμού των Φορέων Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών δεν μπορεί στην πραγματικότητα να αποτιμηθεί, αφού οι όροι και οι προϋποθέσεις λειτουργίας του ποτέ δεν διασφαλίστηκαν.
Διαπίστωση η οποία τεκμηριώνεται με πλήθος στοιχείων από τη λειτουργία των φορέων, όπως: στους 27 φορείς απασχολούνται 276 άτομα, τακτικό ή εποχικό προσωπικό, επιστημονικό ή άλλο. Ένας δεν διαθέτει καθόλου. Κατά μέσο όρο απασχολούνται 10,2 άτομα, αλλά οι διαφορές μεταξύ τους είναι πολύ μεγάλες. Δύο φορείς διαθέτουν μόνον 3 άτομα, ενώ ο μέγιστος αριθμός είναι 32 εργαζόμενοι σε έναν φορέα και σε άλλον 27.
Οι φύλακες συγκροτούν, σε ποσοστό 39%, την πιο πολυάριθμη ομάδα εργαζομένων, με δεύτερη των επιστημόνων που σχετίζονται με το περιβάλλον σε ποσοστό 34%. Από την τελευταία κατηγορία οι δασολόγοι - δασοπόνοι αποτελούν το 25% και ακολουθούν οι περιβαλλοντολόγοι με 20%, οι μηχανικοί με 16% και μόλις με 14 % οι βιολόγοι.
Ως προς την υλικοτεχνική υποδομή μόνον ο εξοπλισμός γραφείου κρίνεται πολύ επαρκής σε ποσοστό μεγαλύτερο του 60%. Μόνον ένας στους δύο φορείς επιμορφώνει το νέο προσωπικό για το έργο και τις ευθύνες που αναλαμβάνει. Ως προς τη συμμετοχή στη λειτουργία των Διοικητικών Συμβουλίων των φορέων πιο συνεπείς εμφανίζονται οι ειδικοί επιστήμονες, οι εκπρόσωποι των παραγωγικών φορέων και των περιβαλλοντικών οργανώσεων.
Αντιθέτως οι εκπρόσωποι του υπουργείου Οικονομικών απουσιάζουν συστηματικά από τις συνεδριάσεις σε ποσοστό 85%, του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης σε ποσοστό 55% και σε 45% του καθ' ύλην αρμόδιου υπουργείου Περιβάλλοντος. Η απουσία των τελευταίων αποδίδεται στο γεγονός ότι δεν καλύπτονται οικονομικά και νομικά. Το 70% των φορέων εκτιμά ότι η υφιστάμενη σύνθεση των Διοικητικών Συμβουλίων (εκπρόσωποι υπουργείων, Τοπικής Αυτοδιοίκησης, παραγωγικών φορέων κ.λπ.) εξυπηρετεί λίγο ή καθόλου τους σκοπούς της ίδρυσής τους.
Στο 75% των φορέων υπάρχουν σοβαρά προβλήματα χρηματοδότησής τους και αμοιβής των εργαζομένων, ενώ ο ετήσιος προϋπολογισμός ανά ΦΔΠΠ έχει κυμανθεί από 240.000 έως 3 εκατ. ευρώ. Σε ποσοστό άνω του 60% δεν εφαρμόζεται κανένα σύστημα επιστημονικής παρακολούθησης για είδη και για τύπους οικοτόπων των ΦΔΠΠ είναι μεγαλύτερο του 80%.
Πάνω από τους μισούς φορείς, 60%, δηλώνουν ότι έχουν αξιολογήσει τις απειλές και τις πιέσεις που αντιμετωπίζει η περιοχή τους, αλλά δεν τις έχουν λάβει υπόψη τους σε μεγάλο βαθμό στον σχεδιασμό και την εφαρμογή παρακολούθησης ειδών και οικοτόπων.
Με ελάχιστες εξαιρέσεις οι τοπικές κοινωνίες δεν έχουν κατανοήσει τον ρόλο των φορέων ούτε έχουν αποδεχθεί τις προστατευόμενες περιοχές, ενώ ποσοστό μεγαλύτερο του 40% των φορέων δεν έχει ασχοληθεί με την ενημέρωση της τοπικής κοινωνίας.
Σχέδιο εποπτείας και φύλαξης εφαρμόζει η πλειονότητα των φορέων (ποσοστό μεγαλύτερο του 70%). Η φύλαξη αξιολογείται ως λίγο ή καθόλου επαρκής από το 85% των φορέων.
Η σύνταξη της έκθεσης στηρίχθηκε σε απαντήσεις των φορέων μέσω ειδικού ερωτηματολογίου επί οκτώ ενοτήτων (θεσμικό καθεστώς, λειτουργία Διοικητικού Συμβουλίου, οργάνωση και λειτουργία του φορέα, οικονομικά θέματα, παρακολούθηση - διαχείριση - προστασία, ενημέρωση - φύλαξη - εποπτεία, διαύγεια - συντονισμός, ελάχιστο κόστος διαχείρισης).
Απάντησαν 27 φορείς, ενώ ο 28ος βρίσκεται στα χαρτιά. Ανά ενότητα διατυπώνονται και προτάσεις για την αποτελεσματική προστασία του φυσικού πλούτου μέσω ενίσχυσης των φορέων. Υπό την ευθύνη ΦΔ βρίσκονται μόνον το 30% περίπου των προστατευόμενων περιοχών του δικτύου Natura 2000...
Προτάσεις
* Θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στη θεσμική θωράκιση των ΦΔΠΠ. Είναι απαραίτητη η επίσπευση των διαδικασιών, κυρίως από πλευράς υπηρεσιών του ΥΠΕΚΑ, για την έκδοση Π.Δ. χαρακτηρισμού των προστατευόμενων περιοχών.
* Είναι απαραίτητη η δραστηριοποίηση των ΦΔΠΠ σε στοχευμένες δράσεις περιβαλλοντικής ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, όπως και προώθησης διαδικασιών συμμετοχής της τοπικής κοινωνίας σε θέματα που αφορούν τη διαχείριση της προστατευόμενης περιοχής.
* Η Πολιτεία θα πρέπει να αναλάβει την οικονομική στήριξη τουλάχιστον των λειτουργικών αναγκών και ενός πυρήνα βασικών δράσεων προστασίας των ΦΔΠΠ και να την εξασφαλίσει σε συνεχή βάση. Οι σχετικοί πόροι μπορούν να προέρχονται από το νεοσύστατο Πράσινο Ταμείο, αλλά είναι επιβεβλημένη και η εγγραφή σχετικού κονδυλίου στον τακτικό προϋπολογισμό.
* Η κρατική επιχορήγηση προς τους ΦΔΠΠ θα πρέπει να είναι ανάλογη των ειδικών αναγκών καθενός. Οι μέχρι σήμερα οριζόντιες ρυθμίσεις ισόποσης ενίσχυσης έχουν αποδειχθεί λανθασμένες.
* Οι εκπρόσωποι των υπουργείων θα πρέπει να έχουν γνώση του αντικειμένου και να προέρχονται κατ' εξοχήν από τις τοπικές αποκεντρωμένες υπηρεσίες των υπουργείων, όπου αυτό είναι εφικτό.
* Να διατηρηθεί η διαδικασία εκδήλωσης ενδιαφέροντος για διορισμό σε θέση προέδρου ΦΔΠΠ. Να προβλεφθεί και να δίνεται στους προέδρους καθορισμένο αντιμίσθιο για τις υπηρεσίες που παρέχουν και να υπάρχει αποτίμηση του έργου τους στο μέσο και στο τέλος της τριετούς θητείας τους, από πλευράς αρμόδιας υπηρεσίας του ΥΠΕΚΑ.
* Η ηγεσία του ΥΠΕΚΑ να στηρίζει τον συντονιστικό ρόλο των ΦΔΠΠ ως προς τις δράσεις διαχείρισης, όπως και τις προσπάθειές τους να διατηρήσουν σε ικανοποιητικό επίπεδο είδη και οικοτόπους στις περιοχές ευθύνης τους, ώστε να ανταποκριθεί η χώρα στις εθνικές, ευρωπαϊκές και διεθνείς υποχρεώσεις της.
* Τα σχέδια διαχείρισης αποτελούν εξαιρετικά σημαντικά εργαλεία απόφασης. Αυτό θα πρέπει να διασφαλίζεται από το περιεχόμενο, τη διαδικασία εκπόνησης, αλλά και την κατοχύρωση της εφαρμογής τους από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Θα πρέπει άμεσα να υπάρξει διαμόρφωση, έγκριση και παροχή οδηγιών κεντρικά προς τους ΦΔΠΠ ως προς το περιεχόμενο και τις προδιαγραφές εκπόνησής τους και προς τους άλλους αρμόδιους ως προς την εφαρμογή τους.
* Να αποσαφηνιστεί η διαδικασία και τα κριτήρια αξιολόγησης των σχεδίων διαχείρισης στο πλαίσιο διασφάλισης της ποιότητάς τους και να κοινοποιηθούν προς όλους τους εμπλεκόμενους, καθώς και να επισπευσθούν οι διαδικασίες αξιολόγησης αυτών που έχουν ήδη κατατεθεί στις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΕΚΑ. Η ύπαρξη εγκεκριμένων σχεδίων διαχείρισης για κάθε προστατευόμενη περιοχή θα πρέπει να αποτελέσει την αμέσως επόμενη προτεραιότητα μετά από αυτήν της θεσμικής θωράκισης των ΦΔΠΠ.
* Να επιταχυνθούν οι διαδικασίες από πλευράς ΥΠΕΚΑ για την ολοκλήρωση και άμεση εκκίνηση ενός εθνικού συστήματος παρακολούθησης, ανταποκρινόμενου σε στόχους διατήρησης ειδών και οικοτόπων σε επίπεδο χώρας, αλλά με εξειδίκευσή τους και σε τοπικό, στις περιοχές ευθύνης των ΦΔΠΠ, ικανού και να τροφοδοτήσει με δεδομένα πεδίου την 3η εθνική έκθεση - αναφορά εφαρμογής της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 92/43 για τους Οικοτόπους.
* Μετά την εξασφάλιση σταθερής χρηματοδότησης και λειτουργικής επάρκειας των ΦΔΠΠ, να διερευνηθεί κατά πόσον θα πρέπει να θεσπιστεί η αναγκαιότητα θετικής γνωμοδότησης των ΦΔΠΠ ως προϋπόθεση περιβαλλοντικής αδειοδότησης.
* Η φύλαξη των προστατευόμενων περιοχών συνολικά, όχι μόνον αυτών υπό την ευθύνη των ΦΔΠΠ, και συγκεκριμένα ποιοι την ασκούν, ποιες δικαιοδοσίες έχουν, πώς την ασκούν, είναι ένα σύνθετο και εξαιρετικά σοβαρό θέμα που θα πρέπει να εξεταστεί και να αντιμετωπιστεί εξαρχής κεντρικά.
* Στο πλαίσιο αποτελεσματικής φύλαξης των προστατευόμενων περιοχών, να γίνουν συντονισμένες ενέργειες συνεργασίας μεταξύ ΥΠΕΚΑ και υπουργείου Προστασίας του Πολίτη ώστε να αποσαφηνιστούν και θεσμικά να οριοθετηθούν οι διακριτοί ρόλοι των εμπλεκόμενων σε αυτή.
Ταυτόχρονα να διερευνηθεί η δυνατότητα ίδρυσης ειδικού σώματος φυλάκων προστατευόμενων περιοχών και να εξεταστούν αλλαγές στα ισχύοντα για Αγροφυλακή, Δασική Υπηρεσία, Ομοσπονδιακή Θηροφυλακή και Σώματα Ασφαλείας.
Οι φορείς διαχείρισης
1. Δέλτα Νέστου - Βιστωνίδας - Ισμαρίδας
2. Εθνικού Δρυμού Πρεσπών
3. Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Αλοννήσου Β. Σποράδων
4. Εθνικού Θαλασσίου Πάρκου Ζακύνθου
5. Εθνικού Πάρκου Δέλτα Αξιού - Λουδία - Αλιάκμονα
6. Εθνικού Πάρκου Δέλτα Έβρου
7. Εθνικού Πάρκου Κορώνειας - Βόλβης - Μακεδονικών Τεμπών
8. Εθνικών Δρυμών Βίκου - Αώου και Πίνδου
9. Λίμνης Κερκίνης
10. Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου
11. Υγροτόπων Αμβρακικού
12. Δάσους Δαδιάς - Λευκίμης - Σουφλίου
13. Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς
14. Εθνικού Πάρκου Σχοινιά - Μαραθώνα
15. Εθνικού Δρυμού Αίνου
16. Εθνικού Δρυμού Οίτης
17. Εθνικού Δρυμού Ολύμπου
18. Εθνικού Δρυμού Παρνασσού
19. Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας
20. Εθνικού Πάρκου Τζουμέρκων
21. Εθνικού Πάρκου Υγροτόπων Κοτυχίου - Στροφυλιάς
22. Καρπάθου - Σαρίας
23. Οροσειράς Ροδόπης
24. Όρους Πάρνωνα και Υγρότοπου Μούστου
25. Περιοχής Οικ/ξης Κάρλας - Μαυροβουνίου - Κεφαλόβρυσου - Βελεστίνου
26. Περιοχής Οικοανάπτυξης Λίμνης Παμβώτιδας
27. Ποταμών Αχέροντα - Καλαμά
28. Χελμού - Βουραϊκού
Πηγή: www.avgi.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου