Δευτέρα 29 Μαρτίου 2010

ΔΝΤ-ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΟΥΓΓΡΟ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟ: ΤΑΜΑΣ ΜΟΡΒΑ


Πώς η Ουγγαρία ξανακύλησε στην αγκαλιά του ΔΝΤ


Η «τεχνογνωσία» του ΔΝΤ ετοιμάζεται να εφαρμοστεί, με τη βούλα της ΕΕ πια, και στην Ελλάδα. Η Ουγγαρία έχει ήδη δοκιμάσει τις συνέπειες της εμπλοκής στη λογική του ΔΝΤ και έχει πρόσφατες -και παλιότερες- σχετικές εμπειρίες. Ζητήσαμε από τον ούγγρο οικονομολόγο Ταμάς Μόρβα (Tamas Morva) να μας μιλήσει για αυτές. Ίσως καταλάβουμε έτσι γιατί επισκέφθηκε τη Βουδαπέστη ο κ. Γ. Παπανδρέου και τι αποκόμισε από την επίσκεψη αυτή.



Τη συνέντευξη πήρε


η Ιωάννα Δρόσου



*Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της κρίσης στις ανατολικές ευρωπαϊκές χώρες; Με ποιο τρόπο συνδέεται η κρίση  με την πολιτική κληρονομιά αυτών των χωρών και με την ένταξή τους στην ΕΕ;



-Στη δεκαετία του ’80 οι οικονομικές δυσχέρειες διογκώθηκαν στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και της πρώην ΕΣΣΔ. Μειώθηκαν οι αναπτυξιακοί ρυθμοί, ενώ οι επενδύσεις περιορίστηκαν και το βιοτικό επίπεδο έπεσε. Η πρώην ΕΣΣΔ εξουθενώθηκαν, κυρίως λόγω των στρατιωτικών δαπανών και του πολέμου στο Αφγανιστάν. Οι μικρές χώρες, όπως η Ουγγαρία, χρειάστηκε να διευρύνουν τις εισαγωγές τους από καπιταλιστικές αγορές, σε υψηλές τιμές, ενώ οι εξαγωγές κατέστησαν λιγότερο ανταγωνιστικές. Κατά συνέπεια, δεν μπορoύμε να πούμε ότι το παρελθόν δεν έπαιξε ρόλο στις σημερινές μας δυσκολίες. Ωστόσο, ο ρόλος των τελευταίων 20 χρόνων, αποτελεί τον αποφασιστικότερο παράγοντα.

Η αλλαγή του συστήματος την περίοδο 1989-1990 εισήγαγε την επονομαζόμενη μεταβατική κρίση της Ανατολικής Ευρώπης. Τη θέση του δημόσιου τραπεζικού συστήματος πήραν οι δυτικές ιδιωτικές τράπεζες και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Η ιδιωτικοποίηση της βιομηχανίας προκάλεσε μαζικές πτωχεύσεις, ορισμένοι σημαντικοί κλάδοι εξαφανίστηκαν, οι αγροτικοί συνεταιρισμοί και οι δημόσιες επιχειρήσεις έπεσαν στα χέρια ιδιωτών και λίγοι κατάφεραν να είναι παραγωγικοί σε ικανό βαθμό. Μαζική εισαγωγή αδιαμεσολάβητου κεφαλαίου ακολούθησε τα πρώτα τρία-τέσσερα χρόνια. Αλλά, για παράδειγμα, στην Ουγγαρία το ΑΕΠ αυξήθηκε μόνο κατά 4% μεταξύ του 1989 και 2000. Η εικόνα παρουσίασε βελτίωση για τη βιομηχανική παραγωγή, της οποίας ο δείκτης αυξήθηκε κατά 135%, ωστόσο περίπου το μισό αυτής της παραγωγής προήλθε από επιχειρήσεις ξένων συμφερόντων. Η αγροτική παραγωγή του ίδιου έτους αυξήθηκε μόνο κατά 2%, σε σχέση με το 1989. Τα επόμενα χρόνια και μέχρι το 2007 σημειώθηκε αύξηση του ΑΕΠ πάνω από 4% ετησίως, αλλά χωρίς δομικές αλλαγές στους παραγωγικούς τομείς. Όταν η παγκόσμια οικονομική κρίση έπληξε τη χώρα βρήκε την οικονομία σε πολύ αδύναμη θέση.



*Η εικόνα που έχουμε διαμορφώσει για την οικονομία της Ουγγαρίας, όπως και της Τσεχίας, είναι ότι αυτές οι χώρες βρίσκονται σε καλύτερη κατάσταση από άλλες ανατολικές ευρωπαϊκές χώρες, μέλη της ΕΕ. Είναι αυτή η εικόνα πραγματική; Τι πήγε στραβά; 



-Μια τέτοια σύγκριση είναι δύσκολη, αφού η οικονομική κατάσταση όλων των χωρών έχει εκτός από ομοιότητες και κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. H Ουγγαρία, έχασε το βασικό της πλεονέκτημα σε σχέση με τις υπόλοιπες και νομίζω ότι εκείνοι που υποθέτουν ότι η σημερινή πολιτική θα το επαναφέρει, πλανώνται. Tη δεκαετία του ’90 η Ουγγαρία προσέλκυσε περισσότερα ξένα επενδυτικά κεφάλαια κατά κεφαλή από άλλες ανατολικές χώρες. Αλλά παραμένει το ερώτημα πώς αξιοποιούμε αυτό το πλεονέκτημα. Τα δυτικά ινστιτούτα και οι οικονομολόγοι, ανάμεσά τους και κάποιοι Ούγγροι, εγκωμιάζουν τη χώρα για αυτό το επίτευγμα. Κατά την άποψή μου ένα μεγάλο μέρος των δυσκολιών μας πηγάζει από αυτό το γεγονός. Συνδέεται με τα χαμηλά έσοδα από τη φορολογία, την εξαγωγή κερδών και εμμέσως με τις δυσκολίες αποπληρωμής των δανείων από το εξωτερικό.



*Γιατί η Ουγγαρία έκανε την επιλογή να απευθυνθεί στο ΔΝΤ; Ποιες δυνάμεις και συμφέροντα έστρεψαν την Ουγγαρία στο ΔΝΤ; Ποια πολιτική εφαρμόστηκε;



-Ο κύριος λόγος ήταν ότι η κυβέρνηση ήθελε να αποφύγει τη στάση πληρωμών, καθώς δεν υπήρχε ρευστότητα και τα κρατικά ομόλογα δεν είχαν αντίκρυσμα στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Καταρχάς η κυβέρνηση προσπάθησε να πάρει στήριξη από την ΕΕ, αλλά η απάντηση ήταν αρνητική. Ωστόσο, η ΕΕ δεν ήταν αντίθετη για διαπραγματεύσεις με το ΔΝΤ. Η Ουγγαρία ήταν μέλος του ΔΝΤ από τις αρχές του 1982 και είχε συνεχείς συναλλαγές με το ΔΝΤ κατά τη διάρκεια της αλλαγής του συστήματος. Το δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’90 δεν υπήρχε πλέον η ανάγκη των πιστώσεων του ΔΝΤ και η κυβέρνηση, ως μέλος της ΕΕ, θεώρησε ότι δεν θα χρειαστεί ξανά τη βοήθεια του ΔΝΤ. Το 2008 η Ουγγαρία αναγκάστηκε να στραφεί ξανά στο ΔΝΤ. Κατά την προσφυγή στο ΔΝΤ η κυβέρνηση πρέπει να αποσαφηνίσει τον σκοπό του αιτήματος και το κυβερνητικό  πρόγραμμα για την αντιμετώπιση της κρίσης. Η ουγγρική κυβέρνηση αποδέχτηκε ότι το χρέος θα αντιμετωπιστεί με μείωση των δημόσιων δαπανών, που σήμαινε περαιτέρω περικοπές στις κοινωνικές δαπάνες, πάγωμα των μισθών, περικοπή του 13ου μισθού και των επιδομάτων, αύξηση στις τιμές του νερού, του ρεύματος, του αερίου κλπ. Της εγκρίθηκε δάνειο που μπορούσε να εκταμιευτεί σε έξι δόσεις και με προϋπόθεση τον συστηματικό έλεγχο του ΔΝΤ.


*Ποια ήταν τα αποτελέσματα αυτής της πολιτικής ύστερα από την προσφυγή στο ΔΝΤ;


-Η Ουγγαρία κατάφερε να αποφύγει την πτώχευση, το Χρηματιστήριο ανέκαμψε προς το παρόν, αλλά όσον αφορά το μέλλον τίποτα δεν έχει επιλυθεί και το τίμημα που κλήθηκε να πληρώσει ο λαός είναι γιγάντιο. Το έλλειμμα μειώθηκε, ωστόσο οι δείκτες της πραγματικής οικονομίας φανερώνουν βαθιά κρίση. Το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 6,2%, η κατανάλωση κατά 6,7%, η βιομηχανική παραγωγή κατά 15,9% και ο κατασκευαστικός τομέας γνωρίζει ύφεση σε σύγκριση με τα τέσσερα προηγούμενα χρόνια. Οι πρόσφατοι στατιστικοί δείκτες δείχνουν καταχωρημένους 604.000 άντρες και γυναίκες άνεργους. Ο επίσημος δείκτης ανεργίας ξεπέρασε το 10,5%. Την τελευταία εικοσαετία η ψαλίδα μεταξύ του ανώτατου και κατώτατου εισοδήματος αυξήθηκε από 1 προς 5 σε 1 προς 10, και μία ομάδα 200 ανθρώπων συγκεντρώνει πλούτο πάνω από 1 δισ. φιορίνια, τη στιγμή που περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι ζουν στο όριο της φτώχειας, ενώ περίπου 250.000 παιδιά υποσιτίζονται. Μερικές εκατοντάδες χιλιάδες -κυρίως νέες- οικογένειες πήραν στεγαστικά δάνεια σε ξένο νόμισμα, καθώς τα επιτόκια ήταν πολύ χαμηλότερα από τα εγχώρια. Ωστόσο, με την υποτίμηση τα τοκοχρεολύσια αυξήθηκαν, με συνέπεια όλο και περισσότερες οικογένειες να αντιμετωπίζουν την έξωση. Στο εκπαιδευτικό σύστημα, τα παιδιά που προέρχονται από οικογένειες με χαμηλό εισόδημα έχουν τεράστιες δυσκολίες και στην ανώτατη εκπαίδευση δεν φτάνουν παιδιά εργατών και αγροτών. Τα τελευταία χρόνια η ιδιωτικοποίηση άγγιξε και τις υπηρεσίες υγείας, με την κρατική πρόνοια να περιορίζεται και τον κύκλο των δωρεάν παρεχόμενων υπηρεσιών και φαρμάκων να κλείνει ασφυκτικά.



*Ποια ήταν η αντίδραση του εργατικού κόσμου και της νεολαίας σε αυτά τα μέτρα; Σε ποια κατάσταση βρίσκεται η ουγγρική αριστερά;



-Τα εργατικά σωματεία είχαν ήδη χάσει από παλιά τον ταξικό τους χαρακτήρα, λειτουργούσαν ως οργανισμοί συνεύρευσης των εργατών, οργάνωναν προγράμματα αναψυχής, δια βίου εκπαίδευσης κλπ. Μετά την αλλαγή του συστήματος, ορισμένα καινούργια σωματεία οργανώθηκαν, κάποια από αυτά υπό την αιγίδα δεξιών κομμάτων. Η ενότητα του κινήματος κατακερματίστηκε και μόνο μια μειοψηφία εργατών είναι μέλη σωματείων. Η αντίθεση στην ιδιωτικοποίηση των επιχειρήσεων και των απολύσεων εκφραζόταν σπάνια. Ο συνδικαλισμός δεν μπορούσε να παρέχει πραγματική στήριξη σε αυτούς που υπέφεραν από τις αλλαγές. Μερικές φορές πραγματοποιούνταν απεργίες σε κάποιες επιχειρήσεις, αλλά οι κινητοποιήσεις σε εθνικό επίπεδο είναι σπάνιες και η συμμετοχή σε πολύ χαμηλό επίπεδo .
Όλα τα μέσα προπαγάνδας είναι στα χέρια της πλουτοκρατίας, στα σχολεία η ιστορία διδάσκεται με αντιδημοκρατικό και αντικοινωνικό πνεύμα, τα περισσότερα μέλη της νέας γενιάς είναι αποδέκτες της καρικατούρας ότι ο σοσιαλισμός ήταν μια περίοδος σκληρής δικτατορίας και την ίδια στιγμή συντηρείται μία ισχυρή νοσταλγία για την εποχή εκείνη. Εν τέλει το παρελθόν δεν έχει ακόμα αποσαφηνιστεί στη συνείδηση του λαού. Τα τελευταία 3 χρόνια μια ανοιχτή ρατσιστική αντισημιτική κίνηση αναδεικνύεται. Κερδίζουν έδαφος πράξεις εναντίον της μειονότητας των Ρομά (στους οποίους η ανεργία είναι πολύ υψηλή). Παραστρατιωτικές ομάδες οργανώθηκαν σε συνεργασία με ξένες νεοναζιστικές κινήσεις. Τον ερχόμενο Απρίλιο η νίκη του δεξιού κόμματος των Νέων Δημοκρατών και των Χριστιανοδημοκρατών μοιάζει σίγουρη, το ερώτημα που παραμένει είναι εαν στις επικείμενες εκλογές το ακροδεξιό κόμμα ή οι σοσιαλιστές θα λάβουν τη δεύτερη θέση.


Πηγή:www.epohi.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια: