Το δεκαήμερο 12-21 Μαρτίου θα διεξαχθεί στη Θεσσαλονίκη το 12ο Φεστιβάλ ντοκιμαντέρ (http://tdf.filmfestival.gr/). Ξεχωρίζει το αφιέρωμα στον Ολλανδό κομμουνιστή σκηνοθέτη Γιόρις Ίβενς αλλά και η αποχή από το Φεστιβάλ των Κινηματογραφιστών στην Ομίχλη ή Ομιχληστών.
Γιόρις Ιβενς
Ο αυτόπτης μάρτυρας του επαναστατημένου 20ου αιώνα
Ας αρχίσουμε όμως με τον Ίβενς. Ο Γιόρις Ίβενς γεννήθηκε στο Ναϊμέχεν το 1898 και πέθανε το 1989 στο Παρίσι. Προερχόμενος από οικογένεια φωτογράφων συνδύασε την οικογενειακή παράδοση με τα κομμουνιστικά ιδεώδη τα οποία ασπάστηκε και διαπερνούν το σύνολο του έργου του. Το 1931 ο Ίβενς επισκέπτεται την Σοβιετική Ένωση όπου δημιουργείο το Τραγούδι των Ηρώων για το χτίσιμο της βιομηχανικής πόλης Μαγκνιτογκόρσκ. Δυο χρόνια αργότερα μαζί με τον Βέλγο συγγραφέα και σκηνοθέτη Ανρί Στόρκ γυρίζουν το Μιζέρια στο Μπορινάζ, για τη ζωή στην περιοχή ανθρακωρυχίων Μπορινάζ. Το 1943 γύρισε 2 προπαγανδιστικού τύπου ταινίες για το Εθνικό Συμβούλιο Κινηματογράφου του Καναδά για τη δράση του καναδικού ναυτικού ενάντια στις δυνάμεις του φασιστικού Άξονα.
Αυτά εντάσσονται στα αντιφασιστικά και προπαγανδιστικά έργα που έκανε την περίοδο 1936 και 1945, περίοδο κατά την οποία ο Ίβενς βρισκόταν στις ΗΠΑ. Συγκεκριμένα το Η Ισπανική Γη, ταινία για τον Ισπανικό Εμφύλιο με σαφή θέση υπέρ των Δημοκρατικών. Σημειώνουμε εδώ πως η αφήγηση στο ντοκιμαντέρ γίνεται από τους Έρνεστ Χεμινγουέη και Τζον Ντος Πάσος και η μουσική ανήκει στον κομμουνιστή Μαρκ Μπλίτζσταϊν που για το έργο του «τιμήθηκε» από το καθεστώς του Μακάρθι κερδίζοντας μια θέση στη μαύρη λίστα. Ο ανερχόμενος και εντεινόμενος αντικομμουνισμός στις ΗΠΑ των ώθησε να εγκαταλείψει την χώρα λίγο μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Το 1938 αρχίζει η σχέση του με την Κίνα στην οποία ταξίδεψε και ένα χρόνο αργότερα έχουμε το 400 εκατομμύρια με θέμα την αντίσταση στην Ιαπωνική εισβολή με δραματικές σκηνές από τη μάχη του Ταϊερζουάνγκ (ή Σουτζού). Και σ’ αυτό το ντοκιμαντέρ είχαμε συνεργασία κορυφέων του είδους τους μιας και η κινηματογράφιστη έγινε από τον Ρόμπερτ Κάπα γνωστό για τις φωτογραφίες του τόσο από τον ισπανικό εμφύλιο όσο και από το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και η μουσική επένδυση από τον κομμουνιστή μουσικοσυνθέτη Χανς Άισλερ. Δεν είναι τυχαίο πως η κυβέρνηση του Τσανγκ Κάι Σεκ λογόκρινε το ντοκιμαντέρ θεωρώντας ότι υποστηρίζει τους κινέζους κομμουνιστές.
To 1946 του ανατίθεται ένα ντοκιμαντέρ για την υποτιθέμενη ανεξαρτησία της Ινδονησία το οποίο και εγκαταλείπει διαμαρτυρόμενος για τον ολλανδικό ιμπεριαλισμό. Βάση αυτού αρχίζει στα κρυφά να γυρίζει το Εδώ Ινδονησία γυρισμένο στην Αυστραλία, όπου καταδεικνύει την άρνηση των Αυστραλών εργατών στο να επανδρώσουν ολλανδικά σκάφη με φορτία όπλων και πυρομαχικών τα οποία θα χρησιμοποιούνταν ενάντια στον Ινδονησιακό λαό.
Η στάση του Ίβενς στο ζήτημα της Ινδονησίας, το γεγονός πως ζούσε κατά διαστήματα στο ανατολικό μπλοκ και η στάση του κατά του ιμπεριαλισμού και υπέρ του σοσιαλισμού θορύβησε την Ολλανδική κυβέρνηση η οποία για χρόνια των υποχρέωνε να ανανεώνει το διαβατήριό του 3-4 φορές ετησίως. Την περίοδο 1965-1970 κινηματογράφησε τη ζωή στο Βόρειο Βιετνάμ που κατέληξε στο ντοκιμαντέρ 17ος Παράλληλος: Ο Λαϊκός Πόλεμος όπως επίσης και η συμμετοχή του στο συλλογικό έργο Μακριά από το Βιετνάμ μαζί με τους Ζαν Λουκ Γκοντάρ, τον Ουίλλιαμ Κλάιν (στον οποίο έχουμε αναφερθεί στο παρελθόν, κτλ, το Συνέντευξη με τον Χο-τσι-Μινχ και άλλα έργα για το Βιετνάμ.
Την περίοδο 1971-1975 εργάζεται πάνω στο 12ωρο ντοκιμαντέρ, Πως ο Γιουκόνγκ μετακίνησε τα Βουνά σε 12 μέρη που περιγράφει τη ζωή κατά την Μεγάλη Προλεταριακή Πολιτιστική Επανάσταση. Αυτή η σειρά ντοκιμαντέρ έγινε μετά από πρόσκληση του τότε Πρωθυπουργού της Κίνας, Τσου Εν Λάι. Πέθανε το 1989 σε ηλικία 91 ετών. Περισσότερες πληροφορίες μαζί με πλήρη φιλμογραφία του υπάρχει στην ιστοσελίδα http://www.ivens.nl.
Στο φετινό φεστιβάλ θα προβληθούν 19 έργα του πολλά από τα οποία είναι μικρού μήκους και γι αυτό το λόγο θα προβληθούν σε συνδυασμούς.
Το Σάββατο 13 Μαρτίου στην αίθουσα ΠΑΥΛΟΣ ΖΑΝΝΑΣ στις 15:30 θα προβληθούν τα εξής ντοκιμαντέρ. Τα ντοκιμαντέρ αυτά θα επαναπροβληθούν την Κυριακή 14 Μαρτίου στις 14:30 στην αίθουσα ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΟΡΝΕΣ
Βιομηχανική Συμφωνία (1931, 36’) με θέμα την παραγωγή ραδιοφωνικών συσκευών της Philips, Βροχή (1929, 12’), με θέμα τι άλλο παρά τη βροχή στο Άμστερνταμ, Η Γέφυρα (1928, 11’). Οι τρεις αυτές ταινίες θεωρούνται πρωτοποριακές από άποψη τεχνικής. Νέα Γη (1933, 30’), ταινία με κοινωνικά και πολιτικά χαρακτηριστικά όπου παράλλημα με έργα αποξήρανσης της γης δείχνει την φτώχεια των εργατών, την οικονομική κρίση που μαστίζει την περιοχή, την κερδοσκοπία κτλ. Σπουδή Κινήσεων στο Παρίσι (1927, 4’), η κίνηση στο Παρίσι το θέμα του πολύ μικρού ντοκιμαντέρ που παρά την περιορισμένη διάρκεια γίνεται εμφανής η επιρροή της Σοβιετικής Πρωτοπορίας. Το τίπι (1912, 8’), πρόκειται για ταινία που γύρισε σε παιδική ηλικία ο Ίβενς με σενάριο μια ιστορία καουμπόιδων και ινδιάνων με πρωταγωνιστής τον ίδιο και την οικογένειά του.
Την Κυριακή 14 Μαρτίου εκτός από την επαναπροβολή των 6 ντοκιμαντέρ θα έχουμε και την προβολή ακόμη δύο ντοκιμαντέρ στις 15:30 στην αίθουσα ΠΑΥΛΟΣ ΖΑΝΝΑΣ.
Πρόκειται για το Δυστυχία στο Μπορινάζ (1934, 34’) και Η γη της Ισπανίας (1937, 52’) με θέματα την ζωή σε μια περιοχή ανθρακωρυχίων στο Βέλγιο και τον Ισπανικό Εμφύλιο αντίστοιχα. Τα δυο αυτά ντοκιμαντέρ θα επαναπροβληθούν τη Δευτέρα 15 Μαρτίου στις 14:30 ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΟΡΝΕΣ.
Την Δευτέρα 15 Μαρτίου θα προβληθούν άλλα τρία ντοκιμαντέρ στην αίθουσα ΠΑΥΛΟΣ ΖΑΝΝΑΣ. Δύο στις 15:30 και ένα στις 18:00.
Στις 15:30 το Κομσομόλ ή το τραγούδι των ηρώων (1933, 50’) για την εργασία των κομσομόλων κατά τη διάρκεια του πρώτου πεντάχρονου πλάνου υπό την καθοδήγηση του Στάλιν, όπως επίσης και το Ο ηλεκτρισμός και η γη (1940, 33’) για τα προγράμματα ηλεκτροδότησης κατά την περίοδο του Νew Deal στις ΗΠΑ. Οι δύο αυτές ταινίες θα επαναπροβληθούν την Τρίτη 16 Μαρτίου στις 14:30 στην αίθουσα ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΟΡΝΕΣ.
Στις 18:30 το Μια ιστορία του ανέμου (1988, 78’). Πρόκειται για την τελευταία του ταινία όπου προσπαθεί να κινηματογραφήσει τον...άνεμο τόσο ως φυσικό φαινόμενο όσο και μεταφορικά, σε σχέση με τις συνεχείς αλλαγές του κόσμου. Η ταινία θα επαναπροβληθεί την Κυριακή 21 Μαρτίου στις 14:30 στην αίθουσα ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΟΡΝΕΣ.
Την Τρίτη 16 Μαρτίου θα έχουμε και τις προβολές των Εδώ Ινδονησία και 400 εκατομμύρια στις 15:30 στην αίθουσα ΠΑΥΛΟΣ ΖΑΝΝΑΣ με επαναπροβολή την Τετάρτη 17 Μαρτίου στις 14:30 αίθουσα ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΟΡΝΕΣ.
Την Τετάρτη 17 Μαρτίου θα προβληθούν ακόμη τέσσερα ντοκιμαντέρ του Ίβενς στις 15:30 στην αίθουσα ΠΑΥΛΟΣ ΖΑΝΝΑΣ.
Το Για τον Μιστράλ (1965, 30’), την πρώτη του κινηματογραφική απόπειρα σε σχέση με τον άνεμο, το μη ορατό. Ο Σηκουάνας συναντά το Παρίσι (1957, 32’). Η ζωή στο Παρίσι μέσα από το Σηκουάνα. Ρότερνταμ, το λιμάνι της Ευρώπης (1966, 20’), με θέμα τη άλλο παρά την πόλη Ρόττερνταμ. Στο Βαλπαραϊσό (1963, 27’), με θέμα την ιστορία αρά και το (τότε) παρόν της ιστορικής πόλης της Χιλής. Τα τέσσερα αυτά ντοκιμαντέρ θα προβληθούν και την επόμενη μέρα (Πέμπτη 18/3) στις 14:30 στην αίθουσα ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΟΡΝΕΣ.
Την Πέμπτη 18 Μαρτίου στην αίθουσά ΠΑΥΛΟΣ ΖΑΝΝΑΣ στις 15:30 θα προβληθεί και ο 17ος Παράλληλος (1968, 113’) για τη ζωή στο Βιετνάμ. Θα επαναπροβληθεί την Παρασκευή (19/3) στις 14:30, στην αίθουσα ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΟΡΝΕΣ.
Την Παρασκευή θα έχουμε την προβολή επιλογής 2 επεισοδίων από το Πως ο Γιουκόνγκ μετακίνησε τα βουνά (1976, 99’) στις 15:30 στην αίθουσα ΠΑΥΛΟΣ ΖΑΝΝΑΣ και επαναπροβολή την επόμενη μέρας στις 14:30 στην αίθουσα ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΟΡΝΕΣ. Συγκεκριμένα θα προβληθούν το επεισόδιο για την δουλειά σε ένα φαρμακείο της Σαγκάις και αυτό για μια ιδεολογική συζήτηση ανάμεσα σε ένα δάσκαλο και ένα μαθητή σε σχέση με ένα επεισόδιο που διαδραματίστηκε με μια μπάλα ποδοσφαίρου. Δυστυχώς οι υπεύθυνοι του φεστιβάλ δεν θεώρησαν σκόπιμο να προβάλουν περισσότερα από τα 12 επεισόδια και αρκούνται στα δύο.
Κάπου εδώ κλείνει το θέμα Ίβενς και ανοίγει το θέμα Ομιχληστές. Στην επόμενη ανάρτηση η συνέχεια....
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου