Δευτέρα 25 Ιανουαρίου 2010

Το Βρετανικό Μουσείο συγκρούεται με Τεχεράνη


Το Βρετανικό Μουσείο ξέχασε για λίγο τους Ελληνες και τις απαιτήσεις τους, βλέπε Μάρμαρα του Παρθενώνα, και βρίσκεται αντιμέτωπο με τους απείρως αγριότερους μουλάδες του Ιράν και μια νέα διπλωματική κρίση ανάμεσα σε Λονδίνο και Τεχεράνη.

Ο Νιλ ΜακΓκρέγκορ δεν φαίνεται διατεθειμένος, τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον, να δανείσει για τρεις μήνες στο Εθνικό Μουσείο του Ιράν, όπως είχε υποσχεθεί, τον «Κύλινδρο του Κύρου», έναν από τους σπουδαιότερους θησαυρούς του. Και η Τεχεράνη απειλεί να διακόψει «όλες τις πολιτιστικές σχέσεις της» με την Αγγλία αν δεν ταξιδέψει αμέσως ο Κύλινδρος στο Ιράν. Αιτία της υπαναχώρησης του ΜακΓκρέγκορ, που είχε μάλιστα ταξιδέψει ο ίδιος στην Τεχεράνη τον Ιανουάριο του 2009, για να κανονίσει τις λεπτομέρειες του δανεισμού, είναι μια σχετικά πρόσφατη ανακάλυψη (τέλος του 2009) στις αποθήκες του μουσείου. Ο Κύλινδρος του Κύρου είναι ανάγκη, λέει τώρα το μουσείο, να παραμείνει στο Λονδίνο τουλάχιστον για ακόμα έξι μήνες για να γίνει αντικείμενο νέας μελέτης. «Δικαιολογίες», απαντά ο Ιρανός αντιπρόεδρος.
Τι το τόσο σπουδαίο βρέθηκε ανάμεσα σε άλλα σκονισμένα αντικείμενα, τοποθετημένα από το 1881 σε μια αποθήκη; Ο Ιρβινγκ Φίνκελ, επιμελητής του τμήματος αρχαιοτήτων από την Εγγύς Ανατολή, ανακάλυψε, και παρ' ολίγον να «πάθει έμφραγμα», κομμάτια από πήλινες πινακίδες που φέρουν κείμενο γραμμένο σε σφηνοειδή γραφή, την αρχαιότερη γραπτή γλώσσα της ανθρωπότητας. Τα αντικείμενα αυτά, «όχι μεγαλύτερα από μπισκότα για σκύλους», ρίχνουν νέο φως στον «Κύλινδρο του Κύρου», αφού αποτελούν, σύμφωνα με τους ειδικούς, τα χαμένα τμήματα ενός αρχαίου παζλ. «Πάντα νομίζαμε ότι ο Κύλινδρος ήταν ένας και μοναδικός», δήλωσε ο Φίνκελ. «Κανείς δεν είχε ποτέ φανταστεί ότι μπορεί να είχαν γίνει αντίγραφα του κειμένου, πόσο μάλλον ότι αποσπάσματά του είχαμε στα χέρια μας τόσαχρόνια». Είναι τώρα αποφασισμένος να ψάξει ανάμεσα σε 130 χιλιάδες αρχαία αντικείμενα της ίδιας εποχής μήπως ανακαλύψει κι άλλα χαραγμένα με το κείμενο του Κύρου.
Ο «Κύλινδρος του Κύρου», ανακαλύφθηκε το 1879 από τον Συρο-Βρετανό αρχαιολόγο Χ. Ράσαμ στα θεμέλια ναού της αρχαίας Βαβυλώνας. Πρόκειται για μια διακήρυξη του Πέρση βασιλέα (559-530 π.Χ.) όταν κατέλαβε τη Βαβυλώνα (539 π.Χ.). Ο Κύρος αναφέρεται στα μέτρα που πήρε για να ανακουφίσει τους κατοίκους της πόλης, περιγράφει πως επέστρεψε κλεμμένα αγάλματα θεών από ναούς του Ιράν και της Μεσοποταμίας και οργάνωσε την επιστροφή στον τόπο τους ενός μεγάλου αριθμού εκτοπισμένων από τον βασιλιά της Βαβυλώνας (άμεση αναφορά στους Εβραίους δεν γίνεται, αλλά η επιστροφή τους στην Παλαιστίνη ήταν αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής του Κύρου).
Για πολλούς ο «Κύλινδρος του Κύρου» είναι ένα σημαντικό πολιτικό κείμενο. Για παράδειγμα, η Ιρανή αντικαθεστωτική Σιρίν Εμπαντί αναφέρθηκε στον Κύρο όταν παρέλαβε το Νόμπελ Ειρήνης (2003) ως «έναν ηγεμόνα που εγγυήθηκε την ελευθερία όλων» και χαρακτήρισε τον Κύλινδρο «ένα από τα σπουδαιότερα ντοκουμέντα στην ιστορία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».
Τη σημασία «συμβόλου του ιρανικού λαού» δίνει, όμως, στον «Κύλινδρο» και ο Αχμαντινετζάντ. Γι' αυτό και το καθεστώς σκόπευε να τον εκθέσει με δόξα και τιμή στο Εθνικό του Μουσείο. Βέβαια, η συμφωνία με το Βρετανικό είχε γίνει πολύ πριν χυθεί αίμα στους δρόμους της Τεχεράνης. Τότε ο ΜακΓκρέγκορ προσπαθούσε να εξασφαλίσει σε αντάλλαγμα αντικείμενα από τα παλάτια, τα τζαμιά και τα μουσεία του Ιράν για μια μεγάλη έκθεση με θέμα τον ηγεμόνα του 16ου αιώνα Σάχη Αμπάς. Σήμερα, ο δανεισμός του Κυλίνδρου θα δημιουργούσε πολιτικό πρόβλημα. Δεν είναι τυχαία η δήλωση αξιωματούχου του βρετανικού υπουργείου Εξωτερικών: «Συμμεριζόμαστε την άποψη του Βρετανικού Μουσείου ότι δεν είναι καλή στιγμή για τον Κύλινδρο να ταξιδέψει στην Τεχεράνη, δεδομένης της ανησυχητικής κατάστασης στη χώρα».

Δεν υπάρχουν σχόλια: