ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΖΕΥΓΜΑΤΑ

                        ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΖΕΥΓΜΑΤΑ

Έχουμε μια συλλογικότητα 100 ανθρώπων. Επιθυμεί να λειτουργεί με απόλυτα δημοκρατικές διαδικασίες και θεωρεί όλα τα μέλη της απολύτως ισότιμα μεταξύ τους για τα θέματα που αφορούν σε λήψη αποφάσεων . Ένα σημαντικό γεγονός συμβαίνει και απαιτείται να πάρει άμεσα θέση, θέση που θα είναι δεσμευτική και έτσι συγκαλείται γενική συνέλευση. Η ανάγκη είναι επιτακτική και το διακύβευμα πολύ σημαντικό για τη συλλογικότητα. Παρόλα αυτά 15 μέλη δεν παραβρέθηκαν παρά την έγκαιρη ενημέρωσή τους δηλώνοντας πως δεν τους απασχολεί τελικά το θέμα. Τίθεται το πρόβλημα στη συνέλευση και οι 85 συμμετέχοντες  ύστερα από διάλογο, ανάπτυξη θέσεων, ερωταπαντήσεις και κριτικό προβληματισμό, κατέληξαν σε διαφορετικές λύσεις και ομαδοποιήθηκαν ως εξής:

Ομάδα  Α:  21 μέλη (υποστήριξαν τη λύση Α)

Ομάδα  Β:  15  μέλη (υποστήριξαν τη λύση Β)

Ομάδα  Γ:  14  μέλη (υποστήριξαν τη λύση Γ)

Ομάδα  Δ:  12  μέλη (υποστήριξαν τη λύση Δ)

Ομάδα  Ε:  10  μέλη (υποστήριξαν τη λύση Ε)

Ομάδα  Ζ:  8  μέλη (υποστήριξαν τη λύση Ζ)

Ομάδα Η:  5  μέλη (δεν κατέληξαν  σε καμιά λύση όσο κι αν το έψαξαν)

Αυτά ήταν και τα αποτελέσματα της ψηφοφορίας που επακολούθησε (με τους Η να δηλώνουν απλά «παρών»).

Όπως βλέπουμε, καμιά λύση δεν συγκέντρωσε μεγάλη υποστήριξη. Ασυνήθιστο αυτό για τη συλλογικότητά μας,  γι αυτό στη συνέλευση μπήκαν 3 προτάσεις:

Πρόταση α:  Για να μπορούμε να αποφασίσουμε δεσμευτικά για όλους θα πρέπει η λύση να είναι πλειοψηφούσα. Είμαστε 100,  άρα πρέπει να υποστηριχθεί τουλάχιστον από 51 μέλη.

Πρόταση β:  Τι λέτε ρε παιδιά; Τους το ‘παμε τους το ξανάπαμε κι αυτοί οι 15 (για τους δικούς του λόγους ο καθένας)  έκριναν πως δεν αξίζει τον κόπο να έρθουν. Οι 85 δείξαμε ενδιαφέρον γι αυτό και θα πρέπει η πλειοψηφούσα λύση να υποστηριχθεί τουλάχιστον από 43 μέλη.

Πρόταση γ:  Όχι παιδιά. Οι 5 από μας δεν κατέληξαν πουθενά. Κι εντάξει που είναι μόνο 5, αν ήταν 25 ή 35 δεν θα παίρναμε καμιά απόφαση; Το θέμα που μας απασχολεί δεν είναι της πλάκας κι αφού είμαστε 80 που βρήκαμε κάποια λύση, θα πρέπει η πλειοψηφούσα να είναι εκείνη που θα υποστηριχθεί τουλάχιστον από  41 μέλη.

Φίλε αναγνώστη δεν ξέρω ποια πρόταση θα υποστήριζες εσύ, πάντως η συνέλευση απεφάσισε πως το ζήτημα που την απασχολεί είναι τόσο σημαντικό που πρέπει με κάθε τρόπο να παρθεί απόφαση και να τεθεί άμεσα σε εφαρμογή, αλλιώς τίθεται σε κίνδυνο η ίδια η ύπαρξη της συλλογικότητας.

 Συντάχθηκε με την «Πρόταση γ»  κι επειδή καμιά από τις προτεινόμενες λύσεις δεν συγκέντρωνε 41 υποστηριχτές, τέθηκε το ερώτημα

ΚΑΙ ΤΩΡΑ ΤΙ ΚΑΝΟΥΜΕ;

Άρχισαν να συζητούν μεταξύ τους για να τα βρουν, μήπως και καταλήξουν σε λύση που να υπερψηφιστεί από 41 μέλη. Με τα πολλά, κατέληξαν σε 3 λύσεις.

Λύση Α :  21 μέλη (υποστηρίχτηκε μόνο από την ομάδα Α)

Λύση Β:  29 μέλη (υποστηρίχτηκε από τις ομάδες Β και Γ)

Λύση Δ:  30 μέλη (υποστηρίχτηκε από τις ομάδες Δ, Ε και Ζ)

Καμιά  λύση  δε συγκέντρωνε όχι 51 αλλά ούτε καν 41 υποστηριχτές. Ξανάγινε συνέλευση, ξανασυζητήθηκαν τα θέματα, μάταιος κόπος…  Κανείς διατεθειμένος να μεταβάλλει την τελική του θέση. Έτσι, αποφάσισαν να θέσουν στους αναγνώστες του παρόντος κειμένου, το προηγούμενο ερώτημα

ΚΑΙ ΤΩΡΑ ΤΙ ΚΑΝΟΥΜΕ;

Επειδή ένας από τους αναγνώστες είμαι κι εγώ, ας ξεκινήσουμε με τη δική μου απάντηση.

Προϋποθέτω, αλλιώς δε χρειάζεται να χάσω το χρόνο μου,

α) ότι η συλλογικότητα «επιθυμεί να λειτουργεί με απόλυτα δημοκρατικές διαδικασίες και θεωρεί όλα τα μέλη της απολύτως ισότιμα μεταξύ τους για τα θέματα αποφάσεων»  

β) ότι αυτό που απασχολεί τη συλλογικότητα είναι ένα «σημαντικό γεγονός  και απαιτείται να πάρει άμεσα θέση, θέση που θα είναι δεσμευτική» και τέλος, (άμεσα συνδεδεμένο με αυτό)

γ)  ότι η συλλογικότητα επιθυμεί να παραμείνει ως τέτοια και εάν κάποτε αλλάξει, αυτό να μη συμβεί- εξαιτίας της αδυναμίας αντιμετώπισης τέτοιου είδους προβλημάτων- πρόωρα και με ανέτοιμο ένα νέο πρόταγμα μορφής, δομής και λειτουργίας της.

 Στις δημοκρατικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων δεν πρέπει οι επιλογές να είναι διαζευκτικές ,  π.χ. κατατίθεται νομοσχέδιο  «Πόσοι είναι υπέρ; 140. Πόσοι είναι κατά; 120. Το νομοσχέδιο πέρασε …». Και δεν πρέπει, διότι η δημοκρατική διαδικασία οφείλει να είναι αντιπαράθεση (και συνεπώς υπερψήφιση) θέσεων και όχι αρνήσεων ή κενοτήτων. Το ερώτημα «πόσοι είναι κατά» , είναι απαράδεκτο. Προσφέρει τη δυνατότητα της μη εφαρμογής χωρίς την ύπαρξη εναλλακτικής.  Και  αυτή ακριβώς η δυνατότητα, είναι που ευθύνεται για ενδεχόμενα όπως:  μη απόφαση κρίσιμων και σημαντικών μέτρων, μη υλοποίηση πλειοψηφικών λύσεων, μη εφαρμογή απόλυτα αναλογικού συστήματος εκπροσώπησης των κομμάτων στη Βουλή και τέλος αυτής ακόμη, της εμφανιζόμενης στη χώρα, σοβαρής πιθανότητας ακυβερνησίας.

Η ψήφος στη δημοκρατία κι αυτό δεν ισχύει μόνο για την αστική, οφείλει να είναι πάντα ψήφος θέσης. Τι θα πει «είμαι κατά του νομοσχεδίου που ορίζει κατώτατο βασικό μισθό στον ιδιωτικό τομέα, τα 500 ευρώ». Είσαι δηλαδή υπέρ τίνος αντί αυτού; Κατώτατος στα 800; στα 1500; ίσως στα 300; (κι αυτό «κατά» είναι). Ή μήπως, είσαι υπέρ της αυτόματης εξομοίωσης του κατώτατου βασικού στον ιδιωτικό τομέα με αυτόν του δημοσίου;….

Αν συνεχίσω, δεν θα τελειώσω ποτέ την απαρίθμηση όλων των πιθανών «κατά» που περικλείει η ψήφος  «είμαι κατά του νομοσχεδίου που ορίζει κατώτατο βασικό μισθό στον ιδιωτικό τομέα, τα 500 ευρώ». Όπως και δεν τελειώνει η απαρίθμηση όλων των πιθανών «κατά»,  που περικλείει η ψήφος  «είμαι κατά του μνημονίου» …και πάει λέγοντας.

Οι δημοκρατικοί πολίτες, οι προοδευτικοί, οι αριστεροί και εν τέλει, οι κομμουνιστές, δεν μπορεί να ανέχονται την κατηγορία «είστε τσάμπα μάγκες» και η οποία έχει ένα έρεισμα:  Είναι πολύ εύκολο και σίγουρα πιο ανώδυνο να καταψηφίζεις προτάσεις, νομοσχέδια και σχηματισμούς κυβερνήσεων από το να αντιπαραθέτεις δικές σου λύσεις και να θέτεις προς ψήφιση δικές σου θέσεις. Αυτό το γνωρίζει η καθεστηκυία τάξη , γιατί λοιπόν το επιτρέπει εφαρμόζοντας μονίμως και για κάθε ζήτημα, από την ψήφιση ενός νομοσχεδίου μέχρι την ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση, τη διαδικασία της διαζευκτικής επιλογής;  Νομίζω για τους εξής (τουλάχιστον) λόγους

1) Γιατί προωθείται ο κοινοβουλευτικός εφησυχασμός στους αντιπολιτευόμενους  και αμβλύνεται η προσπάθεια εξεύρεσης βάσιμων και συγκεκριμένων εναλλακτικών προτάσεων από αυτούς.

2) Γιατί διευκολύνεται η ίδια στο να παρουσιάζει ως λίγο ή πολύ ανεύθυνους τους αντιπολιτευόμενους όταν και για όσο παραδίδονται στη βολικότητα  της παραπάνω κατάστασης.

3) Γιατί διευκολύνεται στο να προβάλλει με μεγαλύτερη πειστικότητα το μοντέλο «ισχυρή κυβέρνηση = μεγάλη και άνετη πλειοψηφία = απόλυτη πλειοψηφία σε κάθε περίπτωση και με κάθε τίμημα».

4) Γιατί έτσι, δικαιολογεί την επιβολή αντιδημοκρατικών διαδικασιών ψηφοφορίας, στις  περιπτώσεις που απαιτείται η λήψη κάποιας απόφασης.

5) Γιατί έτσι, δικαιολογεί και την επιβολή μη αναλογικών διαδικασιών στις  περιπτώσεις που απαιτείται η εκλογή αντιπροσώπων, όπως για παράδειγμα, οι διάφοροι εκλογικοί νόμοι ή η επιλογή αποφάσεων για σοβαρά ζητήματα (βλέπε αντίστοιχα άρθρα Συντάγματος και κανονισμό  λειτουργίας της Βουλής  σε θέματα  ψηφοφοριών).

Στο (4) και στο (5) θα σταθούμε λιγάκι, γιατί εκεί βασίζεται και η πρότασή μας προς τη συλλογικότητα του παραδείγματός μας.

Τι είναι αυτό που προβληματίζει τόσο πολύ τη συλλογικότητα και πασχίζει να βγάλει άκρη και δεν μπορεί;                                                                                                                                                       Το ότι της έχουν βάλει για τα καλά στο μυαλό, πως για να πάρει απόφαση, θα πρέπει όσοι ψηφίσουν υπέρ μιας θέσης πρέπει να είναι περισσότεροι από όσους ψηφίσουν κατά της ίδιας αυτής θέσης. Ψάχτε το και θα δείτε ότι πίσω από κάθε πρόταση ( προτάσεις α, β και γ) πίσω από όλους τους προβληματισμούς  (ποια από τις λύσεις Α, Β, Γ, Δ, Ε και Ζ αρχικά και ποιά από τις λύσεις Α, Β και Δ στη συνέχεια, θα εφαρμοστούν) κρύβεται αυτή η αντιδημοκρατική εμμονή του μαύρου- άσπρου, ναι- όχι, υπέρ-κατά.

Αυτό πώς εμφανίζεται σε πολιτικό επίπεδο στην πραγματική ζωή;

Το κοινοβούλιο αποτελείται από 300 πολίτες που εκλέγονται με μια διαδικασία η οποία δεν υλοποιεί τη δημοκρατική (και συνταγματική) απαίτηση της  ισοτιμίας της ψήφου. Εφαρμόζονται εκλογικοί νόμοι που παραβιάζουν την ισότητα των πολιτών στο δικαίωμά τους να εκπροσωπούνται στη Βουλή οι πολιτικές  απόψεις κάποιων από αυτούς, με την ίδια αναλογία που εκπροσωπούνται οι πολιτικές  απόψεις κάποιων άλλων. Η απλή αναλογική είναι το μόνο εκλογικό σύστημα που δίνει -σε συνθήκες αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας- τόση κοινοβουλευτική δύναμη σε κάθε εκλογικό συνδυασμό, όση είναι και η αντίστοιχη δύναμή του σε ψήφους. Σύμφωνα όμως με πολλούς (βλ. και αιτιολόγηση Π.Παυλόπουλου σε αντίστοιχη ερώτηση δημοσιογράφου,  γιατί ο παρών εκλογικός νόμος χαρίζει έδρες στο πρώτο κόμμα), δεν συμβάλλει στη δημιουργία σταθερής κυβέρνησης, εφόσον είναι σπάνιο το φαινόμενο ένας συνδυασμός να υπερβεί το 50% σε ψήφους ώστε να κερδίσει περισσότερες από 150 έδρες.

Το ερώτημα που ουσιαστικά θέτει το κείμενό μας  είναι ένα: Γιατί πρέπει να έχει τουλάχιστον 151 βουλευτές μια κυβέρνηση για να μπορεί να σταθεί και να εφαρμόσει το πρόγραμμά της;                      

Και η απάντηση που βγαίνει ολοφάνερα πάλι από το κείμενό μας, είναι επίσης μία:  Διότι κάθε φορά το σώμα των βουλευτών ερωτάται για μία μόνο πρόταση- τοποθέτηση και η δυνατότητα που παρέχεται ως απάντηση από αυτό, είναι βασικά  μόνο μία: ΥΠΕΡ ή ΚΑΤΑ.

Ποιά είναι η εναλλακτική στο παρουσιαζόμενο πρόβλημα;  Ας πάρουμε τα πράγματα απ την αρχή. Οι εκλογές γίνονται με απλή αναλογική. Τελειώνουν  και το αποτέλεσμα ήταν κανένας συνδυασμός να μην έχει 151 έδρες.  Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αφήνει για 5 μέρες τους συνδυασμούς να συνδιαλεχτούν μεταξύ τους και Σάββατο πρωί πάνε οι αρχηγοί στο Προεδρικό και όσοι από αυτούς εκπροσωπούν είτε μόνο τον συνδυασμό τους είτε μια συναινετική κατάληξη με άλλους συνδυασμούς, του παρουσιάζουν ο καθένας την δική του κυβερνητική πρόταση αναφέροντάς του ποιός ή ποιοί συνδυασμοί συμμετέχουν σε αυτή και το συνολικό αριθμό βουλευτών που τη στηρίζουν. Ο Πρόεδρος χαμογελαστός(!) συγχαίρει τον αρχηγό της πρότασης που σχετικώς πλειοψηφεί. [Αυτή η περίπτωση μας ενδιαφέρει. Με μια απόλυτα πλειοψηφούσα πρόταση ιδίως ύστερα από συνθήκες απλής αναλογικής, δεν υπάρχει πρόβλημα]. Βγάζουν και τις απαραίτητες φωτογραφίες και κατά τις 4 το απόγευμα συγκαλείται το Σώμα σε Ολομέλεια και του παρουσιάζονται ΚΑΙ ΟΙ ΔΥΟ  Ή ΟΙ ΤΡΕΙΣ Ή ΟΙ ΟΣΕΣ ΤΕΛΟΣ ΠΑΝΤΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΥΠΑΡΧΟΥΝ.                                                                                                                  Οι Βουλευτές ψηφίζουν ποιά υποστηρίζει ο καθένας  ΚΑΙ ΟΧΙ ΠΟΙΑ ΔΕΝ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΕΙ            και -όπως στο παράδειγμα με τη συλλογικότητά μας-  η πρόταση που θα πάρει τη σχετική πλειοψηφία θα είναι η Κυβέρνηση.

Και πώς θα ασκεί το νομοθετικό της έργο όταν θα είναι μια κυβέρνηση π.χ. των 110 βουλευτών και θα χει πάντα τους υπόλοιπους 190 «απέναντι»;

 Απάντηση:  Πρώτο, γιατί η Κυβέρνηση να ασκεί νομοθετικό έργο; Η Κυβέρνηση -σύμφωνα με τη δημοκρατική αρχή της διάκρισης των εξουσιών- οφείλει να ασκεί το εκτελεστικό. Υλοποιεί με τον επωφελέστερο τρόπο για τον λαό και τον τόπο, τις αποφάσεις του Κοινοβουλίου. Το Κοινοβούλιο ασκεί το νομοθετικό έργο.

Δεύτερο, από πού προκύπτει πως θα έχει πάντα τους υπόλοιπους 190 βουλευτές που δεν τη στηρίζουν, «απέναντι» εφόσον δεν θα προβλέπεται ούτε από το Σύνταγμα ούτε από τον Κανονισμό λειτουργίας της Βουλής η δυνατότητα απλής και μόνο καταψήφισης μιας πρότασης χωρίς την παρουσίαση διαφορετικής, από τον διαφωνούντα και την ταυτόχρονη έκθεση των διαφορετικών προτάσεων στο Σώμα, προς ψήφιση;                                                                                                         Πριν από οποιαδήποτε κατάθεση νομοθετικής πράξης η κυβερνητική πλειοψηφία ενημερώνει έγκαιρα τη Βουλή και την ημέρα που θα έχει οριστεί για τη συζήτηση της πρότασης, θα συζητηθούν και όλες οι άλλες προτάσεις πάνω στο ίδιο αντικείμενο των υπολοίπων κομμάτων. Η πρόταση που θα πλειοψηφήσει  είτε σχετικώς είτε απόλυτα , καθίσταται νόμος του κράτους και εκτελείται υποχρεωτικά από την κυβέρνηση.

Πόσες φορές άραγε θα συμβεί το φαινόμενο βουλευτές των υπόλοιπων κομμάτων να συμφωνήσουν σε συγκεκριμένη αντιπρόταση και σε αριθμό τέτοιο που να υπερβαίνει τον αριθμό της κυβερνητικής πλειοψηφίας;                                                                                                                                       Εμείς πιστεύουμε, σπάνια και όχι με τα ίδια πάντα κόμματα.                                                                 Αλλά αν συμβαίνει συστηματικά το αντίθετο, τι θα δήλωνε; Ότι στην πράξη έχουμε σχηματισμένη μια νέα κοινοβουλευτική πλειοψηφία! (χωρίς την ανάγκη πρόωρης προσφυγής στις κάλπες) και αυτό δεν το θεωρούμε καθόλου αντιδημοκρατικό.

Ας σκεφτεί ο αναγνώστης  περιπτώσεις από τον σύγχρονο κοινοβουλευτικό βίο και θα διαπιστώσει με πόση υπευθυνότητα επιφορτίζει τα κάθε φορά εκπροσωπούμενα στη Βουλή κόμματα, αυτή η διαδικασία. Δεν υπάρχει πλέον η εύκολη στάση «διαφωνώ με το νομοσχέδιο για την Παιδεία που καταθέτει η κυβερνητική πλειοψηφία, με το οποίο οι Πανελλαδικές εξετάσεις θα γίνονται και στη δευτέρα και στην τρίτη Λυκείου και γιαυτό το καταψηφίζω».  Υπάρχει η δύσκολη αλλά και πραγματικά υπεύθυνη στάση «διαφωνώ με το νομοσχέδιο για την Παιδεία που καταθέτει η κυβερνητική πλειοψηφία…  και στη θέση του προτείνω και καταθέτω προς ψήφιση στο Σώμα…».

Σημείωση: πρόταση είναι και το να πει ένα κόμμα «προτείνω για το συγκεκριμένο ζήτημα να παραμείνουν τα πράγματα ως έχουν, δηλαδή να διατηρηθεί το υπάρχον νομικό καθεστώς». Αντιλαμβάνεστε πιστεύω το βάρος ευθύνης και κυρίως τη διαφορετική ποιότητα της ευθύνης που θα φέρει η κάθε κοινοβουλευτική παράταξη τόσο κατά τη διάρκεια άσκησης του κοινοβουλευτικού της έργου όσο και ενώπιον του εκλογικού σώματος μετά τη λήξη της θητείας της συγκεκριμένης Βουλής…

Και για να επανέλθουμε στην ιστοριούλα μας.

 Όπως καταλάβατε, θα πρότεινα στη συλλογικότητα να υλοποιήσει τη λύση Δ.

 Κι ας διαμαρτύρονταν τα μέλη της ομάδας Α επειδή η δική τους λύση βγήκε πρώτη στις αρχικές επιλογές. Ας διαμαρτύρονταν τα μέλη των ομάδων Β και Γ επειδή η δική τους τελική πρόταση στην οποία συναίνεσαν (η πρόταση Β) συγκέντρωσε την προτίμηση των δυο αμέσως επόμενων σε δύναμη ομάδων, μετά την Α, και μάλιστα υπερβαίνοντας κατά πολύ την Α  (29 ψήφοι έναντι 21) και ουσιαστικά ισοφαρίζοντας την κοινή πρόταση (την πρόταση Δ) των τριών «μικρών» ομάδων Δ, Ε και Ζ  (29 ψήφοι έναντι 30). Ας διαμαρτύρονταν μαζί και εν χορώ τα μέλη και των τριών πρώτων ομάδων, επειδή αυτοί είναι αθροιστικά περισσότεροι (50 έναντι 30) από όσους επιθυμούν τη λύση Δ.

Να υλοποιήσει τη λύση Δ,  γιατί την επιθυμούν περισσότεροι από όσους επιθυμούν κάθε μία από τις άλλες λύσεις. Αυτό θα τους έλεγα να κάνουν.  Έτσι απλά και δημοκρατικά…

Να υλοποιήσει τη λύση Δ, γιατί το συζήτησαν το πράγμα, το ξανασυζήτησαν , το έψαξαν από δω, το έψαξαν από κει, πήραν υπόψη τους πως πρέπει υποχρεωτικά να πάρουν μια απόφαση και τελικά, κατέληξαν στις τρεις προτάσεις που κατέληξαν και με τη συγκεκριμένη υποστήριξη που έτυχε η κάθε μια. Αυτό θα τους έλεγα να κάνουν.  Να το αποφασίσουν έτσι απλά, δημοκρατικά  και με αποτελεσματικότητα..

Αρης Τσιούνης