Λιβύη: Νεκρός χώρις δίκη ξανά.

Από τον παραλληλογράφο

του Τάρικ Ραμαντάν*

(τη μετάφραση έκανε το Καπυμπάρα)

Για άλλη μια φορά δεν υπήρξε δίκη, δεν υπήρξε ετυμηγορία. Τα τελευταία πέντε χρόνια το σενάριο στον αραβικό κόσμο μοιάζει να είναι το ίδιο. Ξανά και ξανά η ίδια σύγχυση, το ίδιο δραματικό τέλος. 

Ο Σαντάμ Χουσεΐν, ο Οσάμα Μπιν Λάντεν και ο Καντάφι σκοτώθηκαν χωρίς να έχει προηγηθεί δίκαιη δίκη -κανένας δικαστής ή σώμα ενόρκων δεν έβγαλε ετυμηγορία- με τον πιο αναξιοπρεπή τρόπο. Ο Σαντάμ Χουσεΐν κρεμάστηκε την ημέρα της μουσουλμανικής γιορτής (μετά από μια παρωδία δίκης) και η εκτέλεσή του κινηματογραφήθηκε από την κάμερα ενός κινητού τηλεφώνου. Ο Οσάμα Μπιν Λάντεν δολοφονήθηκε άοπλος χωρίς καμία εικόνα που να αποδεικνύει τη μοίρα του. Ο Καντάφι πιάστηκε ζωντανός, χτυπήθηκε και μετά εκτελέστηκε έχοντας τριγύρω του εκατοντάδες ανθρώπους να παίρνουν φωτογραφίες του ματωμένου του προσώπου.

Γελούσαν, φώναζαν μέχρι και χόρευαν καθώς τραβούσαν τα μαλλιά του και γύριζαν πέρα δώθε το κεφάλι του για να αποδείξουν ότι ήταν στ’ αλήθεια αυτός. Αναρωτιέται κανείς, βλέποντας αυτές τις οικτρές εικόνες, που έχει πάει η ανθρωπιά μας. Ο Καντάφι ήταν τύραννος και δικτάτορας, δεν υπάρχει αμφιβολία ως προς αυτό. Αλλά, σαν ζωντανή ανθρώπινη ύπαρξη είχε το δικαίωμα να δικαστεί και αφότου πέθανε, το πτώμα του θα έπρεπε να έχει προστατευτεί και να αντιμετωπιστεί με σεβασμό. Η κάλυψη της σύλληψής του, ο θάνατός του και τα σχόλια που έγιναν γι’ αυτόν ήταν απάνθρωπα, παράλογα και αποκρουστικά. Δεν συμπαθούσα τον Καντάφι· μισώ τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρθηκαν οι δολοφόνοι του είτε ήταν κοντά είτε μακριά.

Γνωρίζουμε ένα μέρος της ιστορίας. Προσπαθούσε να δραπετεύσει από τη Σύρτη με μια ομάδα υποστηρικτών του όταν εντοπίστηκαν από δυνάμεις του ΝΑΤΟ και βομβαρδίστηκαν. Οι γαλλικές δυνάμεις που ηγούνταν της επιχείρησης κατάφεραν να σταματήσουν το κομβόι και επομένως βοήθησαν τους αντιπάλους του Καντάφι να τον πιάσουν. Αυτή ήταν και η εικόνα της λιβυκής εξέγερσης: Χωρίς το ΝΑΤΟ, η αντιπολίτευση δεν θα είχε επιτύχει το σκοπό της. Ένα κρίσιμο ερώτημα μένει να απαντηθεί: Ποιο ρόλο θα διαδραματίσουν οι ξένες επιρροές στο μέλλον της Λιβύης; Πόσο ενοχλητικό είναι να βλέπει κανείς προέδρους και πρωθυπουργούς από τον Νικολά Σαρκοζί μέχρι τον Μπαράκ Ομπάμα και τον Ντέιβιντ Κάμερον -που είχαν ανοιχτά συναλλαγές με τον Καντάφι μέχρι πέρσι- να χαιρετίζουν το θάνατό του ενώ προσπαθούν να πείσουν την κοινή γνώμη ότι πάντοτε υποστήριζαν τους δημοκράτες και τη δημοκρατία! Πάνω στη μέθη της νίκης δεν υπάρχει καμία ντροπή για τη βεβήλωση του νεκρού και τα ψέματα στους ζωντανούς. Η Λιβύη, λένε, είναι υπό έλεγχο. Αλλά ποιος ελέγχει τη Λιβύη;

 

Το Εθνικό Μεταβατικό Συμβούλιο (Ε.Μ.Σ.) δεν μπορεί να το εμπιστευτεί κανείς. Επικεφαλής του βρίσκεται ένας πρώην υπουργός του καθεστώτος Καντάφι, που πιστεύεται ότι είχε μυστικές επαφές με τις αμερικάνικες υπηρεσίες πληροφοριών πολύ πριν την εξέγερση. Άλλα υψηλόβαθμα στελέχη του Ε.Μ.Σ. είχαν ανάμειξη στο προηγούμενο καθεστώς, κάποιοι στο στρατό, κάποιοι στις λυβικές υπηρεσίες πληροφοριών, ενώ άλλοι είχαν χαρακτηριστεί εξτρεμιστές. Εν πάση περιπτώσει, είναι αρκετά σαφές ότι αν το Ε.Μ.Σ. έλαβε τόσο γρήγορα υποστήριξη από τη δύση και τα Ηνωμένα Έθνη, αυτό έγινε γιατί κάποια πρόσωπα-κλειδιά που συμμετέχουν σ’ αυτό τους ήταν γνωστά και επειδή είχαν λάβει διαβεβαιώσεις ότι τα συμφέροντά τους θα τύχουν προστασίας. Η παρουσία των Γάλλων, Βρετανών, Αμερικάνων και Τούρκων ηγετών στην Τρίπολη, πριν ακόμα γίνει η σύλληψη του Καντάφι, επιβεβαιώνει ότι είχαν δίκιο.

Το Ε.Μ.Σ. μοιάζει σήμερα να έχει την κατάσταση υπό έλεγχο, αλλά πολλά ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα. Είναι τόσες πολλές οι αντιφατικές μεταξύ τους πληροφορίες που έρχονται από την πλευρά του Ε.Μ.Σ. (σχετικά με μυστικές συμφωνίες με τη δύση, τη σύλληψη συγκεκριμένων ατόμων, ακόμα και με τις επιτυχίες του στο πεδίο της μάχης) και γινόμαστε μάρτυρες τόσο απάνθρωπης μεταχείρισης κατά τη διάρκεια των μαχών (ειδικά απέναντι σε Αφρικανούς μετανάστες), που έχουμε κάθε λόγο να αμφιβάλλουμε για το μέλλον της Λιβύης ως κράτους που θα βασίζεται στη διαφάνεια και τις δημοκρατικές αξίες.

Ο Καντάφι είναι νεκρός. Ο λιβυκός λαός φωνάζει και πανηγυρίζει. Η σελίδα μιας σκοτεινής εποχής έχει γυρίσει. Όμως, η επανάσταση απέχει πολύ από το να έχει ολοκληρωθεί.Μια γρήγορη ματιά στο Ιράκ, την Αίγυπτο ή τη Συρία είναι αρκετή για να μας πείσει ότι διακυβεύονται ισχυρά οικονομικά και γεωστρατηγικά συμφέροντα και ότι οι εν λόγω χώρες, απέχουν πολύ απ’ το να είναι αυτόνομες. Η Λιβύη δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση: Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι ευρωπαϊκές χώρες δεν θα αφήσουν το νέο καθεστώς να χρησιμοποιήσει τους πετρελαϊκούς πόρους της Λιβύης για να αναπτύξει μια δυναμική αλληλεγγύης του νότου προς το νότο στη βόρεια Αφρική. Η Λιβύη βρίσκεται σήμερα σ’ ένα κρίσιμο σταυροδρόμι· οι μήνες και τα χρόνια που έρχονται θα δείξουν αν γίναμε μάρτυρες μιας επανάστασης ή μιας κυνικής ανακατανομής των συμμαχιών στην περιοχή. Οι νέοι ηγέτες της χρωστούν τόσα πολλά στη δύση που φαίνεται σχεδόν αδύνατο να ελπίζουμε σε ένα πραγματικά ανεξάρτητο μέλλον. Τέτοιες ελεγχόμενες δημοκρατίες απέχουν πολύ από το να είναι δημοκρατίες· ο δρόμος προς την πλήρη και πραγματική απελευθέρωση είναι γεμάτος προκλήσεις.

Η παρακολούθηση των εικόνων του Καντάφι νεκρού και κακοποιημένου ήταν μια θλιβερή εμπειρία. Η ανάγνωση της δημοσιογραφικής κάλυψης και το άκουσμα κάποιων δυτικών, αλλά ακόμα και Αράβων ηγετών να γιορτάζουν το θάνατό του και να συγχαίρουν τους Λίβυους ήταν ακόμα πιο ενοχλητικά. Γιόρταζαν επειδή πέθανε ο δικτάτορας ή επειδή ο δρόμος για την εφαρμογή νέων στρατηγικών ελέγχου φαίνεται ορθάνοιχτος μπροστά τους; Αυτό που υποτίθεται ότι ήταν μια πορεία προς την ελευθερία, φαίνεται όλο και περισσότερο σαν ένα μονοπάτι που οδηγεί σε μελλοντικά προβλήματα και νέες μορφές σκλαβιάς.

Πηγή: http://www.tometopo.gr