Μισός αιώνας από το τεράστιο επίτευγμα της Σοβιετικής Ένωσης.12 ΑΠΡΙΛΗ 1961-Όταν το μπόι του ανθρώπου ψήλωσε ως το Διάστημα.

Μισός αιώνας συμπληρώνεται φέτος από την ιστορική πτήση του κοσμοναύτη Γιούρι Γκαγκάριν, ήρωα της Σοβιετικής Ενωσης και πρώτου ανθρώπου που ταξίδεψε στο Διάστημα

Ο Γιούρι Γκαγκάριν έγινε πρεσβευτής σε όλο τον κόσμο της φιλειρηνικής πολιτικής της Σοβιετικής Ενωσης

Στις 12 Απρίλη του 1961, ο άνθρωπος ξέφευγε για πρώτη φορά από την έλξη του πλανήτη του και μόλις τέσσερα χρόνια μετά τους «Σπούτνικ», τις μηχανές του, έβγαινε τώρα ο ίδιος στο Διάστημα. Μέσα στο διαστημόπλοιο «Βοστόκ 1», ο υποσμηναγός της πολεμικής αεροπορίας της ΕΣΣΔ, Γιούρι Αλεξέγιεβιτς Γκαγκάριν έκανε μια περιστροφή γύρω από τη Γη σε ύψος 302 χιλιομέτρων, ταξιδεύοντας για 108 λεπτά με ταχύτητα περίπου 30.000 χιλιομέτρων την ώρα. Ηταν ο πρώτος που είδε με τα μάτια του πόσο όμορφος, αλλά και εύθραυστος είναι ο πλανήτης μας, αυτή η υδάτινη σφαίρα που στροβιλίζεται μέσα στην άβυσσο.

Ο Γκαγκάριν έγινε σύμβολο. Εγραψε το όνομά του και το όνομα της σοσιαλιστικής του πατρίδας μια για πάντα στ' αστέρια.

Πολλοί ακολούθησαν, εξίσου σπουδαίοι και ηρωικοί, αλλά όπως συμβαίνει συνήθως, όλοι θυμούνται εκείνον που άνοιξε το δρόμο, εκείνον που πήγε εκεί που κανείς δεν είχε πάει μέχρι τότε. Ο Γκαγκάριν δεν ήταν απλώς ο τυχερός πρώτος. Ηταν άξιος γι' αυτή την πρωτιά από την αρχή ως το τέλος. Ζυμωμένος και εμπνευσμένος από τον αγώνα της σοβιετικής εξουσίας να μεταμορφώσει την καθυστερημένη καπιταλιστική πατρίδα του σε μια σύγχρονη και ισχυρή χώρα, χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, αξιοποίησε με τον καλύτερο τρόπο τα μέσα που του έδωσε για να πετάξει ψηλά, ψηλότερα από κάθε άλλον και να γυρίσει πίσω, προσφέροντας σε ολόκληρη την ανθρωπότητα σημαντικές γνώσεις.

Ταλέντο που βρήκε έδαφος να αναπτυχθεί

Ο Γκαγκάριν γεννήθηκε στις 9 Μάρτη 1934 στο Κλούσινο, ένα χωριό 160 χιλιόμετρα δυτικά της Μόσχας. Ο πατέρας του ήταν εργάτης και η μητέρα του αγρότισσα και δούλευαν μαζί σε ένα κολχόζ. Ηταν το τρίτο από τα παιδιά της οικογένειας. Κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου, οι ναζί κατάσχεσαν το σπίτι τους και πήραν τις δύο αδερφές του. Ο Γιούρι βοήθησε τους γονείς του να σκάψουν ένα όρυγμα όπου έζησαν μέχρι το τέλος του πολέμου.

Μετά το εξατάξιο γυμνάσιο, όπου ο Γιούρι διακρίθηκε στα μαθηματικά και τη φυσική, πήγε σε τεχνική σχολή και δούλεψε σε χυτήριο. Ενάμιση χρόνο μετά μπήκε στο τεχνικό πανεπιστήμιο του Σάρατοφ. Στον τέταρτο χρόνο, του δόθηκε η ευκαιρία να γίνει πιλότος. Πέταξε μόνος του για πρώτη φορά το 1955. Ο εκπαιδευτής του, Ντ. Μαρτιάνοφ, διαπιστώνοντας τις ικανότητές του πρόβλεψε ότι «θα γίνει ένας θαυμάσιος πιλότος». Τόσο τον είχε συναρπάσει η πτήση, που ο Γκαγκάριν πέρασε ένα καλοκαίρι μέσα σε μια σκηνή δίπλα στο αεροδρόμιο.

Με συμβουλή του Μαρτιάνοφ, ο Γκαγκάριν κατατάσσεται στη Σοβιετική Πολεμική Αεροπορία και πηγαίνει στη σχολή του Σώματος στο Ορενμπουργκ. Εκεί μαθαίνει να πετάει αεροπλάνα «Μιγκ», αλλά γνωρίζει και την αγαπημένη σύντροφο της ζωής του, τη Βαλεντίνα (Βάλια) Γκοριάτσεβα, που σπούδαζε νοσοκόμα στην ίδια πόλη.

Μαγνήτης το Διάστημα

Από τη στιγμή που έμαθε για τους «Σπούτνικ», ο Γκαγκάριν έβαλε στόχο να συμμετάσχει στο διαστημικό πρόγραμμα της Σοβιετικής Ενωσης και άρχισε να βάζει στο χαρτί τις ιδέες του για διαστημόπλοια, ιδέες που βασίζονταν στη μελέτη του μεγάλου της αστροναυτικής Κονσταντίν Τσιολκόφσκι, έργα του οποίου είχε διαβάσει ακόμα όταν βρισκόταν στην τεχνική σχολή.

Το Νοέμβρη του 1957, σε ηλικία 23 ετών, ο Γκαγκάριν αποφοιτά σαν αριστούχος από το Ορενμπουργκ και αποκτά το βαθμό του υποσμηναγού. Τη μέρα εκείνη παντρεύεται την αγαπημένη του Βάλια.

Η πρώτη του τοποθέτηση σαν πιλότος μαχητικού ήταν σε μια βάση στην Αρκτική. Ενόσω βρισκόταν εκεί, το 1959, η ΕΣΣΔ εκτόξευσε το μη επανδρωμένο διαστημόπλοιο «Λούνα-3», που φωτογράφισε για πρώτη φορά την αθέατη από τη Γη πλευρά της Σελήνης. Ο Γκαγκάριν κατάλαβε ότι η επανδρωμένη πτήση δεν ήταν μακριά. Υπέβαλε τα χαρτιά του για να ενταχθεί στο πρόγραμμα εκπαίδευσης κοσμοναυτών και μόλις η αίτησή του έγινε δεκτή, μετακόμισε μαζί με τη γυναίκα του και τη μικρή κορούλα του Λένοτσκα στην Πόλη των Αστρων, που κατασκευάστηκε κοντά στη Μόσχα ειδικά για τους κοσμοναύτες.

Ο Γκαγκάριν υποβλήθηκε σε εξαιρετικά δύσκολη εκπαίδευση, σωματική αλλά και ψυχολογική. Υπέμεινε μακρές περιόδους απομόνωσης μέσα σε περιορισμένο χώρο, πειράματα έλλειψης βαρύτητας, αντοχής σε υψηλές θερμοκρασίες και δοκιμαστικές πτήσεις υπό ψυχολογική πίεση. Σε μια δοκιμή, έπρεπε να λύνει διαφορικές εξισώσεις, ενώ από τα μεγάφωνα ακούγονταν διάφορες «λύσεις».

Αφοβα για το άνοιγμα του δρόμου

Οταν έμαθε ότι επιλέχτηκε να είναι ο πρώτος άνθρωπος που θα αποπειραθεί το επικίνδυνο ταξίδι στο Διάστημα, συζήτησε το γεγονός με τη Βάλια όλη τη νύχτα. «Γιατί εσύ;», τον ρώτησε η γυναίκα του, αλλά το πρωί του είπε: «Αν νιώθεις σίγουρος για τον εαυτό σου πήγαινε. Ολα θα είναι εντάξει εδώ». Η δεύτερη κόρη του Γκαγκάριν γεννήθηκε στις αρχές του 1961, λίγο πριν από την πτήση του. Την ονόμασαν Γκαλότσκα, που σημαίνει «πνοή της άνοιξης».

Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας της εκτόξευσης, όταν όλοι είχαν άγχος και ανησυχία, μόνο αυτός έμοιαζε να είναι ήρεμος. Κανείς δεν ήξερε πώς θα αντιδρούσε ο ανθρώπινος οργανισμός και ιδιαίτερα ο ανθρώπινος εγκέφαλος όταν θα βρισκόταν μόνος σε μια κάψουλα, σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας, κάτω από το βομβαρδισμό της κοσμικής ακτινοβολίας και με το σκοτάδι της αβύσσου να καλύπτει τη μια πλευρά του ορίζοντα. Και παραπέρα, θα άντεχε την 6 έως 8 φορές μεγαλύτερη της γήινης αρνητική βαρύτητα κατά την επανείσοδο στην ατμόσφαιρα και θα άνοιγε το αλεξίπτωτο;

Μετά την πτήση του «Βοστόκ 1», ο αρχισχεδιαστής Κορολιόφ, επικεφαλής του σοβιετικού διαστημικού προγράμματος, είπε για τον Γκαγκάριν: «Καλός πιλότος είναι εκείνος που σε ένα λεπτό πτήσης μπορεί να κάνει τόσες παρατηρήσεις και να βγάλει τόσα συμπεράσματα, που θα κάνει ένα ολόκληρο ινστιτούτο να τα αναλύει επί ένα χρόνο. Αυτό που μας ικανοποίησε ιδιαίτερα ήταν ότι ο Γκαγκάριν σε αυτά τα 108 λεπτά μπόρεσε να δει τόσα πολλά και να εμπλουτίσει την επιστήμη με πολύτιμες πληροφορίες και συμπεράσματα».

Σε αντίθεση αγεφύρωτη με τα παλιά παράσημά του

Η υποδοχή του Γκαγκάριν ήταν πραγματικά υποδοχή ήρωα, όχι μόνο στην πατρίδα του, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο όπου περιόδευσε σαν πρέσβης καλής θέλησης. Εγινε βουλευτής του Ανώτατου Σοβιέτ και ορίστηκε Διοικητής του Αγήματος Κοσμοναυτών.

Καθώς τα χρόνια περνούσαν ο Γκαγκάριν ένιωσε την ανάγκη να ξαναπετάξει. Το 1967 άρχισε να εκπαιδεύεται για την πρώτη πτήση με διαστημόπλοιο «Σογιούζ». Στις 27 Μάρτη του 1968, σε ηλικία 34 ετών, ο Γιούρι Γκαγκάριν σκοτώθηκε κατά την εκτέλεση του καθήκοντος, στη συντριβή του νέου μοντέλου αεριωθούμενου που δοκίμαζε. Το θάνατό του πένθησαν άνθρωποι σε όλον τον κόσμο. Οι στάχτες του θάφτηκαν μαζί με τις στάχτες των άλλων ηρώων της Σοβιετικής Ενωσης στο τείχος του Κρεμλίνου. Προς τιμήν της μεγάλης συνεισφοράς του στην εξερεύνηση του Διαστήματος δόθηκε το όνομά του σε έναν κρατήρα στο φεγγάρι.

Οι άνθρωποι της κοινωνίας του αύριο, αυτής που θα έχει αποβάλει την αρχαία σκουριά της εκμετάλλευσης και τη βαρβαρότητα που γεννά, καθώς θα ανοίγουν τα φτερά τους προς τα άστρα, έχοντας πια ειρηνέψει μεταξύ τους και με τον πλανήτη τους, θα θυμούνται με περηφάνια ότι πρωτοπόροι του Διαστήματος, ήταν οι πρωτοπόροι της νέας κοινωνίας.

ΠΗΓΗ-ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: «Russian Archives Online»