O μαζικός αθλητισμός στη Σοβιετική Ενωση θεωρούνταν αγαθό και βασικό στοιχείο της υγείας και έτσι ήταν στις προτεραιότητες του κράτους, το οποίο φρόντιζε τόσο για τις υποδομές, όσο και για την καλλιέργεια της αξίας της άθλησης. Αντίθετα στον καπιταλισμό, που ο αθλητισμός θεωρείται εμπόρευμα και αναπτύσσεται μόνο αν φέρνει κέρδη, ο μαζικός ερασιτεχνικός αθλητισμός στερείται εγκαταστάσεων και παραμελείται. Γι’ αυτά τα θέματα είχαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε με τη Σοφία Αθανασιάδου που σπούδασε και δούλεψε ως γυμνάστρια στην ΕΣΣΔ, ενώ σήμερα δουλεύει ως γυμνάστρια στην Ελλάδα.
“Ο”: Πείτε μας δυο λόγια για τις σπουδές σας ως γυμνάστρια στη Σοβιετική Ενωση.
Σοφία Αθανασιάδου: Σπούδασα γυμνάστρια στην ακαδημία φυσικής αγωγής του Λένινγκραντ από το 1977 έως το 1981 και στη συνέχεια εργάστηκα ως γυμνάστρια. Στη σχολή εισαγόμασταν με συγκεκριμένη ειδικότητα, με βάση επιδόσεις σε αντίστοιχα αγωνίσματα. Εγώ είχα πρώτη ειδικότητα στο στίβο και δεύτερη στην κολύμβηση.
Η επαγγελματική αποκατάσταση ήταν εξασφαλισμένη με το που έμπαινες στη σχολή, για όλους. Λίγους μήνες πριν τελειώσεις τις σπουδές, περνούσες από μια επιτροπή, όπου με βάση το βαθμό του πτυχίου διάλεγες που ήθελες να διοριστείς από τις διαθέσιμες θέσεις: είτε σε σχολείο, είτε σε αθλητικό κέντρο, είτε σε κάποιο χώρο εργασίας, είτε σε νοσοκομεία για θεραπευτική γυμναστική κτλ.
“Ο”: Πώς ήταν οργανωμένος ο λαϊκός μαζικός αθλητισμός από το κράτος;
Σ.Α.: Ο αθλητισμός στη Σοβιετική Ενωση θεωρούνταν απαραίτητος σαν το μητρικό γάλα. Ηταν κατεύθυνση από το κράτος, το οποίο άλλωστε φρόντιζε να υπάρχουν υποδομές για τα πάντα.
Βασικό ήταν το μάθημα της φυσικής αγωγής στο σχολείο που ήταν πραγματικά ουσιαστικό και τα παιδιά μάθαιναν πολλά αθλήματα. Επιπλέον, κάθε γυμναστής στο σχολείο, ανάλογα με την ειδικότητά του, έκανε και ένα άθλημα τα απογεύματα μετά το σχολείο, που το παρακολουθούσαν όσοι μαθητές ήθελαν.
Εκτός από το σχολείο οι γονείς μπορούσαν να γράψουν τα παιδιά ερασιτεχνικά στα μαζικά τμήματα αθλητικών ομίλων, στις ξεχωριστές αθλητικές εγκαταστάσεις που υπήρχαν. Οσα παιδιά είχαν ταλέντο και επιδόσεις είχαν την ευκαιρία να εξελιχθούν.
Ολα γίνονταν οργανωμένα: στους αθλητικούς ομίλους αλλά ακόμα και στους παιδικούς σταθμούς, ερχόντουσαν υπεύθυνοι από το κράτος και έβλεπαν όλα τα παιδιά. Ανάλογα με το σωματότυπο του καθενός και των γονιών του, προτείνανε στους γονείς του παιδιού ποιο άθλημα του ταιριάζει για να συνεχίσει, ακόμα και για πρωταθλητισμό. Υπήρχαν και ειδικά σχολεία για παιδιά με ιδιαίτερο ταλέντο σε κάποιο άθλημα, όπου σπούδαζαν, αθλούνταν και κοιμόντουσαν μέσα.
Το κάθε άθλημα είχε και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του. Για παράδειγμα, για όσα παιδιά ήθελαν να αρχίσουν ρυθμική γυμναστική, έπρεπε να τα πάνε οι γονείς τους απ’ την ηλικία των τεσσάρων χρονών.
Το κράτος διέθετε πάρα πολλά λεφτά, υποδομές και ανθρώπους, ενώ εμείς δεν πληρώναμε πουθενά και για τίποτα, τα πάντα ήταν δωρεάν!
“Ο”: Πώς διδασκόταν το μάθημα της φυσικής αγωγής στο σχολείο;
Σ.Α.: Αμέσως αφού αποφοίτησα δούλεψα γυμνάστρια σε σχολείο το οποίο εκεί ήταν ενιαίο 10τάξιο. Κατ’ αρχάς εκεί σε όλα τα σχολεία υπήρχε κλειστό γυμναστήριο με πλήρη εξοπλισμό, “σουηδικό τοίχο” για τις ασκήσεις κτλ. Υπήρχαν επίσης αποδυτήρια και ήταν υποχρεωτικό να φοράς άλλα ρούχα για το μάθημα της γυμναστικής καθώς και να κάνεις ντους για να μην πας στα άλλα μαθήματα ιδρωμένος και αρρωστήσεις. Αυτές οι εγκαταστάσεις υπήρχαν ακόμα και στα σχολεία που είχαν κτιστεί πριν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο…
Για το μάθημα της γυμναστικής υπήρχε συγκεκριμένο πρόγραμμα για όλο το χρόνο, με το τι θα διδαχθεί και πότε, για κάθε τάξη διαφορετικό και το κάθε έτος χωριζόταν σε 4 τρίμηνα. Για παράδειγμα, προβλεπόταν για το πρώτο τρίμηνο στίβος, το δεύτερο αθλοπαιδιές, το άλλο τρίμηνο σκι κτλ. Δεν υπήρχε περίπτωση να μην ξέρεις τι να κάνεις στο μάθημα της γυμναστικής: υπήρχε γενικό ετήσιο πλάνο, πλάνο μήνα, και τελικά πλάνο ημέρας το οποίο ήταν λεπτομερές.
Παράλληλα, υπήρχε υπεύθυνος που ερχόταν για να ελέγξει αν πράγματι τηρείται το πρόγραμμα. Στο τέλος της χρονιάς γίνονταν έλεγχος στο δάσκαλο, για το αν οι μαθητές ήξεραν τις ασκήσεις. Ηταν η μεγαλύτερη ντροπή και προσβολή για ένα δάσκαλο το να μην ξέρει την άσκηση η πλειοψηφία των μαθητών και ο κάθε δάσκαλος ενδιαφερόταν να διδάξει το μάθημα σωστά.
Το μάθημα της φυσικής αγωγής στο σχολείο ήταν 2-3 φορές την εβδομάδα από 45 λεπτά, αλλά ήταν κυριολεκτικά ώρα εκπαιδεύσεως, ουσιαστική. Διδασκόταν λεπτομερώς η θεωρία των αθλημάτων (πχ μπάσκετ, βόλεϋ), με προθέρμανση, το στυλ του σκι κτλ. Μερικά σχολεία είχαν ακόμα και πισίνα όπου τα παιδιά μάθαιναν την τεχνική της κολύμβησης. Στις μεγάλες τάξεις το μάθημα της γυμναστικής έπαυε να είναι κοινό για αγόρια και κορίτσια και χωρίζονταν για να διδαχθούν διαφορετικά αθλήματα το κάθε φύλο (πχ τα κορίτσια ρυθμική, τα αγόρια πάλη). Για τα παιδιά δε που είχαν κάποιο μυοσκελετικό πρόβλημα υγείας, ο γυμναστής τους έκανε ειδικές ασκήσεις.
“Ο”: Κάντε μια σύγκριση με το μάθημα της γυμναστικής στο ελληνικό σχολείο.
Σ.Α.: Δούλευα 3 χρόνια στα ολοήμερα σχολεία σαν γυμνάστρια, δεν υπήρχε πλάνο του τι να διδάξεις, ενώ οι υποδομές και ο εξοπλισμός είναι ανύπαρκτα. Οσο καλή θέληση και να έχεις σαν γυμναστής, το μόνο που είχα ήταν δύο μπάλες ξεφούσκωτες και δύο στρώματα που σιχαινόσουν να ακουμπήσεις. Κλειστός χώρος δεν υπήρχε, που να τα κάνουμε, έξω; Να κάνεις στίβο στο τσιμέντο; Να ιδρώνουν να μην έχουν χώρο να αλλάξουν; Και να θέλεις να κάνεις σωστό μάθημα, δεν γίνεται!
Αν υπάρχει υποδομή και στήριξη, θα το αγαπήσει το παιδί το άθλημα. Αντίθετα εδώ για το μάθημα της γυμναστικής, η λογική είναι “δώσ’ τους μια μπάλα κι άσ’ τους!”
Η δουλιά του γυμναστή στην ΕΣΣΔ ήταν πολύ πιο απαιτητική από αυτή του γυμναστή στο ελληνικό σχολείο. Αλλά ευχαριστιόσουν αυτό που έκανες γιατί φαινόταν το έργο σου.
“Ο”: Πώς καλλιεργούσε το σοσιαλιστικό σύστημα την αξία και τις ψυχοσωματικές ωφέλειες της φυσικής αγωγής για την υγεία που προσφέρει στους νέους;
Σ.Α.: Ο αθλητισμός στην ΕΣΣΔ ήταν τρόπος ζωής. Κυριαρχούσε το “νους υγιής εν σώματι υγιεί”. Από μικρά παιδιά γαλουχούμασταν με αυτό, καλλιεργούνταν από το σχολείο, από όλη την κοινωνία ότι πρέπει να ασχολείσαι με τον αθλητισμό, είναι καλό για την υγεία σου. Προβάλλονταν και μέσα από την τηλεόραση, από αθλητικές εκπομπές, περιοδικά. Υπήρχαν και οι πρωταθλητές της ΕΣΣΔ σαν πρότυπα στην τηλεόραση… Ηξεραν ότι ο άνθρωπος πρέπει να αθλείται. Είχαμε ταυτόχρονα διάφορους μαζικούς αγώνες όπου υπήρχε συναγωνισμός, καλλιεργούνταν το κλίμα της ευγενούς άμιλλας. Υπήρχαν παράλληλα και διάφορα βραβεία που δίνονταν. Αυτές ήταν οι αξίες που υπήρχαν.
Για παράδειγμα λέγανε για τα κορίτσια να αθλούνται για να έχουν ωραίο κορμί. Να γεννήσουν και να έχουν ωραίο σώμα. Τα αγόρια να πάνε στο στρατό και να μην έχουν πρόβλημα να τα βγάλουν πέρα κτλ.
Αλλωστε η γυμναστική στο σχολείο θεωρούνταν εξίσου σημαντική με τα υπόλοιπα μαθήματα. Σήμερα στην Ελλάδα το μόνο που θεωρείται χρήσιμο είναι να μαθαίνει κανείς μαθηματικά, ξένες γλώσσες κτλ. Στο σχολείο εκεί όμως από μικρά παιδιά τους μάθαιναν ότι η άθληση κάνει καλό και έτσι δεν ήθελαν να χάνουν ούτε μάθημα. Από μικρή ηλικία κάθε παιδί σχεδόν έκανε και κάποιο άθλημα.
“Ο”: Τι επιπλέον υποδομές και δυνατότητες είχαν οι εργαζόμενοι και ο λαός για άθληση;
Σ.Α.: Ο κάθε πολίτης μπορούσε να χρησιμοποιήσει τις εγκαταστάσεις των αθλητικών ομίλων για τα τμήματα κοινού. Υπήρχαν για παράδειγμα κρατικές πισίνες όπου υπήρχε γιατρός και νοσοκόμα και μπορούσε να πάει να κολυμπήσει ο καθένας.
Επιπλέον, υπήρχαν πολλές μαζικές αθλητικές δραστηριότητες για το λαό, όπως αγώνες σε διάφορα αθλήματα που γίνονταν συνήθως τα Σαββατοκύριακα: ερασιτεχνικοί αγώνες δρόμου στο δάσος, σκοποβολή, μπάλα, το χειμώνα σκι κα. Ο κόσμος έδειχνε ξεχωριστό ενδιαφέρον για τον αθλητισμό. Εκτός από αυτά, μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν θεσμοθετημένο για όλους τους εργαζομένους να δίνουμε ανά χρονικά διαστήματα κάποια αγωνίσματα όπως σκοποβολή, τρέξιμο κα.
Ξεχωριστές υποδομές υπήρχαν άλλωστε και για τους εργαζομένους, καθώς τα μεγάλα εργοστάσια είχαν δικούς τους αθλητικούς χώρους, γυμναστήρια, σκοπευτήρια, σάουνες και άλλα, τα οποία ήταν όλα δωρεάν. Σε εργοστάσια διορίζονταν και γυμναστές για να καθοδηγούν την εκγύμναση των εργαζομένων κατά τη διάρκεια των αντίστοιχων διαλειμμάτων. Αθλητικά κλαμπ υπήρχαν και στα κολχόζ για τους αγρότες.
“Ο”: Τι θα σχολιάζατε για τον αθλητισμό στην Ελλάδα;
Σ.Α.: Δουλεύω αρκετά χρόνια σαν γυμνάστρια στην Ελλάδα και τώρα είμαι αορίστου χρόνου στο δημοτικό κολυμβητήριο του Χαϊδαρίου και ωρομίσθια στο δημοτικό κολυμβητήριο της Νίκαιας.
Δυστυχώς στην Ελλάδα δεν υπάρχει υποδομή, κατεύθυνση και λεφτά από το κράτος. Η υποδομή κανονικά θα έπρεπε να ξεκινάει ήδη από τον παιδικό σταθμό.
Τελικά, το πρόβλημα μεταφέρεται στους γονείς. Επειδή δουλεύουν από το πρωί έως το βράδυ κάνοντας και 2 δουλιές για να τα βγάλουν πέρα, δεν έχουν χρόνο να πάνε τα παιδιά να αθληθούν, είναι όλοι στην τσίτα. Δεν υπάρχει για παράδειγμα κολυμβητήριο σε κάθε δήμο, αλλά σε πολύ λίγους. Πού θα πάνε τα παιδιά; Δεν υπάρχει επιλογή. Δεν υπάρχουν χώροι για όλους για μαζικό αθλητισμό, χρειάζεται και να πληρώσεις, για εξετάσεις, για εξοπλισμό, για ρούχα, για εγγραφή και συνδρομή.
Παράλληλα, η κατάσταση είναι πολύ λυπηρή και για τους ίδιους τους γυμναστές που δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα με τα λεφτά που παίρνουν, να φτιάξουν οικογένεια, και κάνουν δεύτερη δουλιά ή αλλάζουν επάγγελμα.
Συνέντευξη: Ξενοφώντας Φλώρος
ΠΗΓΗ:ΟΔΗΓΗΤΗΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου